Arme Mysjkin. Een filosofie van ‘De idioot’

Tekst: Florian Jacobs ‘Je bent me een rare, Lev Nikolajevitsj, een raadsel.’1 Deze woorden worden uitgesproken door Rogozjin, die we zowel de zielsverwant als de nemesis kunnen noemen van prins Mysjkin in De idioot, de roman die Fjodor Dostojevski schreef in 1867-1868. Prins Mysjkin is de hoofdpersoon in de roman; ‘De idioot’ is hoe veel personages hem noemen en hoe hij ook zichzelf vaker niet dan wel noemt. Deze bijnaam klinkt misschien wat weinig flatteus,…

Lees verder

Het goede problematische leven

Tekst: Florian Jacobs Van 24 juni tot 6 juli 1916 vocht de zevenentwintigjarige filosoof Ludwig Wittgenstein mee in de slag om Kolomyja, nu een stad met zo’n 70.000 inwoners in het zuidwesten van Oekraïne. Hij was al maanden nauw betrokken bij de strijd aan het Russische front, waar het Oostenrijk-Hongaarse leger sinds juni te kampen had met het zogeheten Broesilov-offensief, het grootste Russische offensief in de Eerste Wereldoorlog. Wittgenstein streed mee in de voorste linies,…

Lees verder

Werken aan verandering: Petra van der Kooij in gesprek met Kauthar Bouchallikht

Tekst: Petra van der Kooij Ik zit al even in Dignita Hoftuin, het cafeetje waar we hebben afgesproken, als Kauthar Bouchallikht (1994) binnenkomt. Het vegetarische en biologische café in stadscentrum Amsterdam wordt ook wel de ‘Groene Oase te midden van de stadshectiek’ genoemd. Naast duurzaamheid zet het café zich in om kwetsbare groepen in de samenleving weerbaarder te maken en te helpen met re-integreren op de arbeidsmarkt. De twee doelen die het café nastreeft, duurzaamheid…

Lees verder

Complex in de klas

Tekst: Mark Leegsma Aanvankelijk leek de politiek-religieus gemotiveerde onthoofding van de Franse leraar geschiedenis Samuel Paty in Nederland weinig deining tot gevolg te hebben. Maar Fidan Ekiz had daarover nog niet publiekelijk haar verbazing uitgesproken, of de geest was ook hier uit de fles, al was het maar vanwege het treurige feit dat er onmiddellijk een blik bedreigingen aan het adres van Ekiz werd opengetrokken. Een vriendin van me doceert maatschappijleer op de als ‘gemengd’…

Lees verder

De ISVW feliciteert Lotte Spreeuwenberg

De ISVW feliciteert Lotte Spreeuwenberg met de eerste plek in de Essaywedstrijd ‘Leren van onze geschiedenis’! Naast de hoofdprijs verschijnt haar essay ‘Onderhuidse verhalen’ volgend jaar in een essaybundel bij ISVW Uitgevers. Zeker weten dat je de aankondiging niet mist? Meld je aan voor de ISVW-nieuwsbrief. Juryrapport ‘Montaigne koos bij zijn zelfonderzoek voor de vorm van het essay, omdat hij aftastend en proberend tot grotere zelfkennis wilde komen. Dit essay pelt, in de geest van…

Lees verder

Onder de rode plu van Nietzsche

Een filosofische wandeling vanuit de ISVW Tekst: Eric Brinckmann Beeld: Anneke van Leeuwen Met de viering van het 100-jarig bestaan van de ISVW, in 2016, werd er ook filosofisch gewandeld. Je zou zeggen dat zich in die eeuw, met het ruim 2000 ha grote natuurgebied als achtertuin, een filosofische wandeltraditie heeft ontwikkeld. Heraclitus, Zhuang Zi, Cusanus, Dionysius de Kartuizer, Hobbes – met een inktpot aan zijn wandelstok – Rousseau, Goethe, Nietzsche, Emerson, Thoreau, Wittgenstein, Heidegger,…

Lees verder

Filosofisch spreken, zo doe je dat

Begin juni verscheen Het filosofisch gesprek, geschreven door Kristof Van Rossem, bij ISVW Uitgevers (in nauwe samenwerking met LannooCampus). We vroegen Kristof of hij de belangrijkste zaken om op te letten bij het voeren van een filosofisch gesprek op een rijtje wilde zetten. Gelukkig wilde hij dat wel. Kristof stelt vijf metaforen centraal die helpen bij het voeren van een goed filosofisch gesprek. 1. Luister als een vroedvrouw Je gesprekspartner denkt en spreekt voortdurend anders…

Lees verder

Slaap sukkel slaap

Tekst: Saskia Kalb Over slaap denk je alleen maar na als het een issue is. Normaal slaap ik als een roos, altijd en overal. Een begenadigd slaper ben ik, zij het een erg indiscrete. De mensheid, die ik overdag enigszins schuw, zoek ik ’s nachts op. Hele verhalen kan ik vertellen en mijn man heeft me regelmatig horen lachen en zingen (jawel) tijdens mijn nachtelijke bespiegelingen. Dat kwam tot een abrupte stop toen ik een…

Lees verder

Maakt ongelukkig zijn gelukkig? – De kunst van het ongelukkig zijn

Tekst: Zoë Spaaij Wat zegt het dat een lezingenavond over ‘De kunst van het ongelukkig zijn’ in Pakhuis de Zwijger helemaal was uitverkocht? Dat (elitair) Nederland ongelukkig is? Volgens onderzoeken lijkt dat wel mee te vallen en ook een korte steekproef in de zaal liet zien dat mensen hun leven gemiddeld een ‘7,3’ geven. Niet heel ongelukkig dus. Psychiater Dirk de Wachter, auteur van het gelijknamige boek De kunst van het ongelukkig zijn, stelt dat…

Lees verder

Wat is sociale filosofie?

Tekst: Marthe Kerkwijk Sociale filosofie is, net als bijvoorbeeld ethiek, epistemologie en ontologie, een specialisme binnen de filosofie. Maar als ethiek zich bezighoudt met de vraag ‘wat moet ik doen?’, epistemologie met de vraag ‘wat kan ik weten?’ en ontologie met de vraag ‘wat bestaat echt?’, met welke filosofische vraag houden we ons dan bezig als we sociale filosofie bedrijven? Het antwoord op deze vraag is niet eenduidig. Filosofen die sociale filosofie als hun specialisme…

Lees verder

Op de vooravond van een Republiek Europa?

Tekst: Zoë Spaaij Ulrike Guérot op de Internationale school van de Wijsbegeerte Op de vooravond van een (dan eindelijk toch komende) Brexit en op de dag dat Europa de ‘Green Deal’ presenteert, lijkt er van eendracht in Europa geen sprake te zijn. Europa heeft haar glans verloren; er lijkt nog maar weinig over van het project wat ooit als een utopie begonnen is met het verdrag van Maastricht. In het debat rondom Europa voeren de…

Lees verder

Bij nader inzien. Burgerverzet van klimaatstaker tot boze boer

Tekst: Zoë Spaaij Boze boeren, boze bouwers en boze burgers in het algemeen. Tegenwoordig wordt het land overspoeld met stakingen. Het lijkt wel alsof het Malieveld dagelijks wordt platgelopen (of gereden in het geval van de boeren). Naast de stakingen voor sociale groepen zijn er ook stakingen voor het behoud van de aarde. Want naast de boeren, de bouwers, de verplegers en de onderwijzers zijn er ook groeperingen zoals Extinction Rebellion die in opstand komen…

Lees verder

Het debat over ‘de islam’

Tekst: Zoë Spaaij Afbeelding: Mohamed Hassan Sinds de opkomst van Fortuyn, de moord op Theo Van Gogh en Fitna van Wilders, tot aan recentelijk de kritiek op salafistische scholen, beheerst het debat rondom de islam internationale en nationale media. Naar aanleiding van twee recent gepubliceerde boeken, Het vervallen huis van de islam van Ruud Koopmans en Allah in Europa. Een reisverslag van een ongelovige van Jan Leyers, organiseerden de Groene Amsterdammer en de Universiteit van…

Lees verder

“Het discriminerende algoritme”

(Foto: Gerd Leonhard) Algoritmes. Wij hebben allemaal een vaag idee wat hiermee bedoeld wordt, maar vaak blijft het bij een idee over robots, automatisering en iets met computers of data. Wikipedia levert ook geen duidelijk uitsluitsel: een algoritme wordt omschreven als ‘een eindige reeks instructies die vanuit een gegeven begintoestand naar een beoogd doel leidt’. Dus dat. Nu is mijn reactie als niet-techneut vaak ‘oh, laten we dit soort dingen maar over aan mensen die…

Lees verder

Klimaatstaking in Den Haag: Wie moet het huis blussen?

Afgelopen vrijdag liepen er duizenden mensen mee met de grote ‘klimaatstaking’ in Den Haag. Deze was georganiseerd door verschillende milieuorganisaties in het kader van de Global Climate Strikes. De staking borduurde voort op de Fridays for Future stakingen van scholieren, maar tijdens de klimaatstakingen deden er niet alleen scholieren mee. Van kinderen van een jaar of vijf, tot daadwerkelijke stakers (dus mensen die niet op werk verschenen) en gepassioneerde ouderen, kortom alle generaties waren vertegenwoordigd.…

Lees verder

De belangrijke rol van het individu

Gisteren verscheen Waarom zou ik? van Petra van der Kooij. Zij ging in gesprek met filosofen, journalisten, directeuren en actievoerders om het handelen van het individu in de klimaatcrisis te bevragen. Op maandagavond 16 september 2019 presenteerde ze het boek in Café Hofman te Utrecht. Een van haar gesprekspartners in Waarom zou ik? was ook van de partij: Peter Smith, kunstenaar en initiatiefnemer van Stichting KLEAN. Hieronder lees je alvast een voorproefje van zijn bijdrage…

Lees verder

Woorden in schaapskleren

Amsterdam, 25 augustus 2019, Beste lezer, Afgelopen jaar reisde ik digitaal langs de grenzen van onze taal op zoek naar de grenzen van onze wereld. Onder de titel Bubbelonië publiceerde ik op de website van dagblad Trouw wekelijks een column over een woord of een woordpaar. Die woorden waren niet willekeurig gekozen, het ging om termen die naar mijn idee afgelopen decennia grondig van betekenis zijn veranderd. Volgens voormalig Denker des Vaderlands, René Gude, gebruiken…

Lees verder

Diverse filosofie tijdens Women in Philosophy

Op 24 juni 2019, op een dag die zo warm aanvoelde als vorige week, was Groningen even de hoofdstad van vrouwen in de filosofie. Tijdens de Conference by Women in Philosophy kwamen filosofen uit onder meer Nederland, België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk bijeen om hun onderzoek met de wereld te delen. De conferentiedag toonde de veelzijdigheid van filosofische discussies in de universitaire wereld, een plek waar vrouwen nog altijd tot de minderheid behoren. Women…

Lees verder

Wat dichters weten

Foto: Latvijas Universitāte Wie filosofie en poëzie met elkaar vergelijkt, kan moeilijk ergens anders beginnen dan bij De staat van Plato. De wijsgeer verwijst de poëzie naar het rijk van de ‘nabootsers van schijnbeelden’ , wat hij overigens in behoorlijk poëtische bewoordingen doet. Poëzie is niet meer dan ‘slechts afbeelding en geen werkelijkheid’ , terwijl filosofie zich bezighoudt met de ontrafeling van die werkelijkheid. Wil je serieus zijn, doe dan aan filosofie. Plato schildert poëzie…

Lees verder

Heropening der Internationale School voor Wijsbegeerte (1946)

Heropening der Internationale School voor Wijsbegeerte te Amersfoort op Zaterdag 27 Juli 1946 door Prof. Dr. R. de Josselin de Jong. — Driebergen. Op dezen mooien Julidag van het jaar 1946, den dag, dat de Internationale school voor Wijsbegeerte te Amersfoort haar taak, na een gedwongen pauze van vijf jaren, hervat, willen wij in dit eerste samenzijn ons bezinnen op hetgeen het Verleden ons bracht, het Heden ons biedt en de Toekomst van ons verwacht.…

Lees verder

De Varkensbaai

Foto: Rumlin Tekst: Wil Heeffer Op 17 april jongstleden activeerde Trump met veel poeha opnieuw de Helms-Burton wet. De dag waarop Trump dat deed, is beladen met symboliek en geknars van tanden. Om het met een variatie op de woorden van Hamlet te zeggen: ‘There was something rotten in het state of Cuba’ waardoor Noord-Amerika op die dag in 1961 aan de invasie van de Varkensbaai begon. Op Cuba zou met wortel en tak het…

Lees verder

De nacht van het kapitaal

Tekst: Wil Heeffer Op 2 april – dus geen aprilmop – stonden er twee opmerkelijke berichten in de Volkskrant. Het eerste ging over computers die de handgeschreven historische documenten uit het Amsterdams historisch archief omzetten in digitale tekst. Aan het licht kwam daardoor dat Johan Maurits, gouverneur van Brazilië tussen 1636-1644, bijgenaamd de Braziliaan, op eigen naam ‘een merckelijke partije swarten’ kocht in Angola. Het tweede ging over twee opgezette Afrikanen in een museum in…

Lees verder

Het filo café (café philo)

Filosofisch café? Wat moet ik me daarbij voorstellen? Net als Sartre in een café nadenken over de grote vragen des levens? Zoiets, inderdaad. Maar dan met een publiek van geïnteresseerde leken. Ik had gehoord van het café philo in Parijs op de Place de la Bastille. Bij een café philo kiest het publiek aan het begin van de bijeenkomst het thema en de filosoof van dienst is moderator van het gesprek. Toen ik over die…

Lees verder

Als de uil van Minerva uitvliegt

Hegels uitspraak ‘De uil van Minerva begint pas bij het aanbreken van de avondschemering haar vlucht’ kunnen we zo opvatten dat we bij het invallen van de ‘avondschemering van ons leven’ de verdieping zoeken. Maar ook zo dat denkers echt beginnen te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit wanneer een tijdperk voorbij is en zij gelegenheid hebben gehad om uitvoerig te reflecteren op wat is geweest. Ik vind het belangrijk om de uil al…

Lees verder

Zit er daadwerkelijk iets achter?

Ben je ooit wel eens door een museum of een galerij gelopen met de gedachte: wat doet dit hier? Een soepblik? Een doos schuursponsjes? Die staan bij mij ook in de voorraadkast. Is dit kunst? Wie denkt Warhol wel niet dat hij is? Het zal je wellicht verbazen, maar er zit iets achter! In het volgende fragment (pp. 305-307) uit Arthur d’Ansembourgs Er zit iets achter wordt duidelijk waarom (foto: Lasse Olsson, Pressens bild). In de twintigste…

Lees verder

Arendtiaanse vrienden hebben de wereld

Door Marthe Kerkwijk Wat is vriendschap en waarom is het zo belangrijk voor het menselijk bestaan? Die vraag leidt al minstens sinds Aristoteles tot een levendig debat onder filosofen. Volgens Aristoteles kan vriendschap op drie redenen gebaseerd zijn: je kunt de ander waarderen omdat je plezier aan haar ontleent, omdat ze nuttig voor je is of omdat je haar karakter waardeert. Daarvan vindt men de laatste reden doorgaans de beste, want alleen in dat geval…

Lees verder

Filosofie werkt

Je zou het misschien niet zeggen, maar de wereld van professionals drijft op filosofie. Zonder visie geen organisatie. Zonder goede vragen geen productieve vergaderingen. Zonder ideeën over de toekomst geen onderwijs. Zonder waarden geen besluiten en zonder ethiek geen beleid. Filosofische vragen Een arts kan bepaalde symptomen diagnosticeren en zo bepalen welke ziekte je hebt. Vervolgens kan de arts je een behandeling voorschrijven zodat je weer gezond wordt, of in elk geval zo gezond mogelijk.…

Lees verder

Filosofisch schrijven

Filosofisch schrijven, dat klinkt moeilijk. We schudden niet allemaal een kloeke kritiek of een fenomenologie van de geest uit onze mouw. Dat hoeft dan ook niet. Als je de volgende vijf punten in de gaten houdt, ben je al heel goed op weg naar een aardig filosofisch boek. 1) Schrijf voor een duidelijk publiek. Er bestaat geen goed boek dat niet voor een publiek is geschreven. Zelfs een moeilijke filosoof als Hegel wist precies welke…

Lees verder

Op de websites van de ISVW worden algemene bezoekgegevens bijgehouden, waaronder het IP-adres van uw computer en het tijdstip van opvraging en gegevens die uw browser meestuurt. Deze gegevens worden gebruikt voor analyses van bezoek- en klikgedrag op de website. De ISVW gebruikt deze informatie om de werking van de website te verbeteren. Deze gegevens worden zoveel mogelijk geanonimiseerd en worden niet aan derden verstrekt. Voor meer details zie Voorwaarden en Privacy

Cookie instellingen/settings

Hieronder kunt u kiezen welke soorten cookies u op deze website toestaat. Klik op de knop "Cookie-instellingen opslaan" om uw keuze toe te passen / Below you can choose which kind of cookies you allow on this website. Click on the "Save cookie settings" button to apply your choice.

FunctioneleOnze website maakt gebruik van functionele cookies. Deze cookies zijn nodig om onze website te laten werken / Our website uses functional cookies. These cookies are necessary to let our website work.

AnalytischeOnze website maakt gebruik van analytische cookies om het mogelijk te maken om onze website te analyseren en te optimaliseren ten behoeve van o.a. de bruikbaarheid / Our website uses analytical cookies to make it possible to analyze our website and optimize for the purpose of a.o. the usability.

Sociale mediaOnze website plaatst cookies voor sociale media om u inhoud van derden te tonen, zoals YouTube en FaceBook. Deze cookies kunnen uw persoonlijke gegevens volgen / Our website places social media cookies to show you 3rd party content like YouTube and FaceBook. These cookies may track your personal data.

AdvertentieOnze website plaatst advertentiecookies om u advertenties van derden te tonen op basis van uw interesses. Deze cookies kunnen uw persoonlijke gegevens volgen / Our website places advertising cookies to show you 3rd party advertisements based on your interests. These cookies may track your personal data.

OverigeOnze website plaatst cookies van derden van andere diensten van derden die geen analytische, sociale media of advertenties zijn / Our website places 3rd party cookies from other 3rd party services which aren't Analytical, Social media or Advertising.