Over Ons

De Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW) is in 1916 opgericht door J.D. Reiman. De school heeft geen winstoogmerk en heeft als doel filosofie te bevorderen. De ISVW biedt opleidingen, cursussen en trainingen aan, deels in ‘t land, deels op het eigen landgoed. Landgoed ISVW omvat 10 conferentiezalen en 118 hotelkamers en een uitgeverij. De gebouwen zijn gevestigd op 6 hectare grond, en grenzen aan de Leusderheide. De inkomsten uit het conferentieoord komen geheel ten goede aan de filosofie en zorgen ervoor dat hoogwaardige filosofiecursussen en -opleidingen doorgaans onder de kostprijs kunnen worden aangeboden.

Landgoed ISVW

Het Landgoed biedt een sfeervolle, comfortabele en inspirerende accommodatie. Het hoofdgebouw stamt uit 1916 en is ontworpen door de bekende architect K.P.C. de Bazel. Ook in het prachtige tweede gebouw, ‘De Kuilen’ geheten, treft u lichte, aangename vergaderruimten. De ISVW heeft een uitstekende keuken waar uitsluitend met verantwoorde ingrediënten wordt gekookt. Je kan gebruik maken van verschillende vergaderarrangementen. Bij de ISVW heb je (gratis) toegang tot het wifi-netwerk. Naast de 30 eenpersoons standaardkamers en 19 eenpersoons pluskamers met extra breed bed heeft de ISVW 58 comfortkamers en 2 suites. De ISVW is aangesloten bij Groen Centraal, een samenwerkingsverband tussen 9 conferentiecentra op de Utrechtse Heuvelrug. Een van onze gezamenlijke speerpunten is duurzaamheid. ISVW bezit een Green Globe certificaat, het hoogst haalbare duurzaamheidscertificaat. Lees hier meer over Green Globe.

Cursus- en opleidingeninstituut van de ISVW

De ISVW biedt talloze filosofiecurssussen en -opleidingen voor een breed geïnteresseerd publiek. Doorgaans gebeurt dit in nauwe samenwerking met universiteiten en vooraanstaande maatschappelijke instellingen. Geregeld spreken ook topfilosofen uit het buitenland bij de ISVW. Bij de oprichting in 1916 had psychiater Frederik van Eeden dit al voor ogen: de ISVW moest een centrum ‘ter verdieping van levens- en wereldbeschouwing’ zijn.

De sfeer tijdens de cursussen is ongedwongen. In de pauzes grasduint men in de boekenkasten in de lounge, die alle wanden van de lounge beslaat, of praat men door tijdens een boswandeling.

De cursussen en opleidingen zijn geaccrediteerd door Stichting Cedeo, NRTO, ANVW en CRKBO.

Cursisten komen vaak terug als ze eenmaal een cursus hebben gevolgd. Een deel van hen is lid van de vereniging van Vrienden van de ISVW. Deze vrienden maken het non-profit cursusinstituut mede mogelijk.

De ISVW maakt programma’s op maat voor organisaties en bedrijven. Soms zijn dat uitgebreide programma’s over integriteit, mission statements of conflictbeheersing, maar het kunnen ook korte intermezzo’s in bedrijfsvergaderingen zijn. Ook dan blijken de instrumenten uit de gereedschapskist van de filosofie nuttig voor het analyseren en aanpakken van organisatievraagstukken.

ISVW Uitgevers

ISVW Uitgevers geeft boeken uit op het gebied van de filosofie en de wetenschap. De non-fictie uitgaven helpen de lezer om grip te krijgen op zichzelf en op de wereld.

Geschiedenis

De ISVW is gesticht vanuit idealisme. De Eerste Wereldoorlog woedde en een groep Nederlandse denkers zocht manieren om het geweld te stoppen. Men wilde werken aan een nieuwe Europese cultuur waarin emancipatie, persoonlijke ontwikkeling en politiek idealisme de boventoon zouden voeren. Om dit alles mogelijk te maken, vonden de oprichters, moest de taal opgeschoond worden.

De plannen

De oprichting van de ISVW gaat terug op twee groepen mensen: de kring rond de schrijver en psychiater Frederik van Eeden en de kring rond de theemakelaar en theosoof J.D. Reiman jr. Voor Van Eeden was na het mislukken van zijn praktische hervormingsprojecten in 1907 – waaronder de beroemde leefgemeenschap Walden – de verbetering van de taal en de verstandhouding heel belangrijk geworden. Vanaf 1910 begon hij een correspondentie met dichters, schrijvers en filosofen uit verschillende westerse landen, die bezield waren door soortgelijke idealen van een internationale geestelijke vernieuwing door de ‘Koninklijken van Geest’.

Samen met de Duitse schrijver Erich Gutkind trachtte hij de ‘Oorspronkelijken’ uit de hele wereld in beweging te krijgen en te verenigen tot een kring, die de geestelijk leidende gemeenschap binnen de mensheid moest worden. Dit leidde uiteindelijk in 1914 tot de oprichting van de ‘Fortekring’ (genoemd naar de plek van samenkomst, Forte dei Marmi bij Pisa). Hier waren naast Van Eeden en Gutkind betrokken: de filosoof Martin Buber, de Zweedse psychotherapeut en schrijver Poul C. Bjerre, de anti-marxistische anarchist, schrijver en literatuurcriticus Gustav Landauer, en Van Eedens oude vriend, de sinoloog, tolk en schrijver Henri Borel.

Kort na het begin van de Eerste Wereldoorlog viel de idealistische, elitaire internationele kring echter al uit elkaar. Toch bleef Van Eeden aan het idee vast houden, wat leidde tot plannen om een ‘Internationale Hoogeschool voor Wijsbegeerte’ op te richten.

Naast deze ontwikkelingen was er een andere groep, die in 1915 een congres wilde organiseren vanwege het door de oorlog aan de dag getreden gemis aan ‘geestelijk eenheidsbesef’. De bedoeling van het congres was om de gemeenschappelijkheid van het religieuze streven en de noodzaak om volgens dit geloof te leven over alle religieuze grenzen heen tot uitdrukking te brengen. Er werd een rondschrijven opgesteld, ondertekend door Gravin van Randwijck-de Jonge en door J.D. Reiman jr., dat echter niet werd verstuurd. Wel kwam contact tot stand tussen Reiman en Henri Borel, die er ook Van Eeden bij betrok. De bedoeling was nu een ‘Academie voor hoogere Wijsheid’ op te richten, die natuurlijk prachtig bij de ideeën van Van Eeden aansloot.

De besprekingen werden o.a. op Van Eedens kolonie ‘Walden’ gevoerd. Dit leidde tot de vorming van een ‘Voorlopig Comité’, met als bestuursleden: Baronesse M. van Asbeck, mevr. Dr. J. van den Bergh van Eysinga-Elias, H.P.J. Bloemers (Algemeen Secretaris van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen te Amsterdam), J.A. Blok c.i., prof.dr. L.E.J. Brouwer, Van Eeden en Reiman. Brouwer was een Nederlandse wiskundige en mysticus, die wereldberoemd zou worden met zijn opvattingen over ‘intuïtionistische wiskunde’. Hij werd tot voorzitter benoemd van het Comité, en Van Eeden schreef over hem: ‘Brouwer presideerde. Hij was soms verregaand naïef in zijn plannen. …. Hij is een groot beminnelijk kind, in zijn gesprek vol onverwachte wendingen en diepe geest.’

De oprichting

Op 6 december 1915 werden de statuten van de nieuw op te richten stichting ‘Internationaal Instituut voor Wijsbegeerte te Amersfoort’ aangenomen. Het doel van de stichting was: ‘vernieuwing van de waardebepaling der levenselementen van individu en gemeenschap’, te bereiken door ‘het stichten en instandhouden eener Internationale academie voor practische Wysbegeerte en Sociologie’ en ‘het stichten en instandhouden van een internationale school voor wijsbegeerte en het daaraan verbinden van gelegenheid tot samenleving voor de studeerenden’, en tenslotte ‘het organiseeren van cursussen, ook buiten die school’.

Brouwers manier van doen en zijn ideeën stootten echter binnen het bestuur op onbegrip en weerstand. Hij wilde bijvoorbeeld een ascetische levenswijze op de School invoeren, waarvan volgens hem alles afhing. Uiteindelijk rees een conflict tussen Brouwer en Reiman, en verlieten Borel, Brouwer en Van Eeden het comité. Van Brouwer was het plan geweest voor een internationale academie voor praktische wijsbegeerte en sociologie, maar de resterende bestuursleden lieten dit plan vallen en richtten op 13 februari de Internationale School voor Wijsbegeerte op, waarvan de tot op heden onveranderde doelstelling luidde: ‘het vormen van een centrum ter verdieping van levens- en wereldbeschouwing’.

In de turbulente 20e eeuw verwierf de ISVW zich een unieke plaats in het Nederlands culturele leven. Filosofen Johannes Diderik Bierens de Haan en Clara Wichmann verzorgden de eerste colleges. Sindsdien hebben talloze cursisten en bedrijven hun weg naar de ISVW gevonden. Ook internationale topfilosofen als Rabindranath Tagore, Martin Heidegger, Jean Piaget, Noam Chomsky, Karl Popper, Emmanuel Levinas, Peter Sloterdijk, Martha Nussbaum, Peter Sloterdijk en Rudiger Safranski hebben de ISVW met een bezoek vereerd.

Over de eerste honderd jaar ISVW verscheen in 2016 bij ISVW Uitgevers Markante denkers door Frans Jacobs en Florian Jacobs. Hierin zetten zij de geschiedenis van de ISVW grondig uiteen. Sinds kort is deze uitgave weer beschikbaar via ISVW Uitgevers. Wil je een exemplaar bestellen? Klik dan hier.

De Internationale School voor Wijsbegeerte is een centrum voor wereld- en levensbeschouwing. De school is gevestigd op het lommerrijke Landgoed ISVW in Leusden, waarop ook ons hotel (107 kamers beschikbaar), ons conferentieoord (13 zalen) en onze uitgeverij zijn te vinden. De inkomsten uit het hotel, het conferentieoord en de uitgeverij worden gebruikt om cursussen tegen een schappelijke prijs (doorgaans onder de kostprijs) aan te bieden. De school doet geen structureel beroep op gemeenschapsgelden.
Sinds 1916 heeft de ISVW een grote rol gespeeld in Nederlandse filosofie. Aanvankelijk onderwees de Duitse filosoof Martin Buber godsdienstfilosofie, terwijl Clara Wichmann-Meijer, een bezielende kracht achter de invoering van het vrouwenkiesrecht, de politieke filosofie onderwees en Bierens de Haan de geschiedenis van de filosofie voor zijn rekening naam. Sprekers als de Indiase dichter Rabindranath Tagore, de Britse taalfilosoof Sir Alfred Ayer, de Duitse existentialist Martin Heidegger, de Franse opvoedkundige Jean Piaget en de Franse ethicus Emmanuel Levinas gaven gastcolleges. In de oorlogsjaren sloot de ISVW haar deuren. Directeur C.A. Mennicke, zelf van Duitse afkomst maar fel antifascistisch ingesteld, kreeg onderdak bij cursisten van de ISVW om na de oorlog als directeur terug te keren.
Omdat de overheidssubsidie langzaam afnam, werd in de jaren tachtig besloten tot de bouw van een hotel. Dat moest inkomsten genereren voor de filosofie, die vanaf de oprichting een schip van bijleg is geweest. In de periode 2011-2016 groeide het aantal cursisten sterk, werd de uitgeverij opgericht, zag het digitale tijdschrift iFilosofie het licht, werden beroepsopleidingen geïntroduceerd en begon de ISVW met het verzorgen van cursussen in verschillende steden in het land. De ISVW maakte in deze periode naam met gastlezingen van de Amerikaanse filosofen Martha Nussbaum (over onderwijs) en Francis Fukuyama (over economie), de Duitse denkers Rüdiger Safranski (over vrijheid) en Peter Sloterdijk (onder meer over sferen), de Australische ethicus Peter Singer, de Canadese politieke denker Will Kymlicka, de Nederlandse primatoloog Frans de Waal, wetenschapsfilosoof Patricia Churchland en vele anderen.
Op dit moment is de ISVW een van initiatiefnemers van de promotie van bildung (algemene en persoonlijke vorming) in het basis-, voortgezet en hoger onderwijs. De ISVW neemt daarnaast zitting in verschillende filosofische organisaties, zoals de Stichting Maand van de Filosofie die onder meer de Socrates Wisselbeker voor het meest prikkelende filosofieboek in het leven heeft geroepen.

Doelstelling

De Internationale School voor Wijsbegeerte is opgericht als centrum voor wereld– en levensbeschouwing. De doelstelling, die in honderd jaar nauwelijks is gewijzigd, luidt:
‘De stichting heeft ten doel het (nagenoeg) uitsluitend zonder winstoogmerk beoefenen van filosofie en daardoor bijdragen aan de kwaliteit van het persoonlijk en maatschappelijk leven en het verdiepen van levens- en wereldbeschouwing, en voorts al het geen daar rechtstreeks of zijdeling mee verband houdt, of daartoe bevorderlijk is of kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord en in het algemeen belang.’

Wat onder filosofie wordt verstaan, wordt in de statuten niet toegelicht. We kunnen filosofie voor de vuist weg aldus echter omschrijven:

Onder filosofie verstaan we het methodisch en stapsgewijs nadenken over willekeurige onderwerpen, waarbij de stappen in het denkproces zelf steeds onderwerp van gesprek zijn. Filosoferen leidt tot heldere onderscheidingen, beter begrip, een kritische en vragende houding en zo hopelijk tot zelfkennis en een beter onderling begrip. Filosoferen kan een levenshouding worden, iets wat de ISVW nadrukkelijk voorstaat. Deze levenshouding wordt gedragen door enige kennis van de filosofische traditie, aangeleerde filosofische vaardigheden en basale kennis van de wetenschappen, want zonder feitenkennis is het denken leeg.

Omdat filosofie overal over kan gaan, zijn er geen onderwerpen bij voorbaat uitgesloten. Of zoals Reiman, de eerste mecenas en medeoprichter van de ISVW het zei, de ISVW doet ‘niets niet’. Alle meningen en onderwerpen zijn welkom, mits men maar bereid is om ze op de pijnbank van de kritiek te leggen. Vooroordelen zijn van harte welkom – we hebben ze allemaal – mits men bereid is ze om te vormen tot meer doordachte oordelen. Uiteraard wordt bij de keuze van de onderwerpen gekeken naar maatschappelijke of persoonlijke relevantie. De toepassing van filosofie op verschillende praktijken staat bij de ISVW centraal. De filosofische kennis die in de universiteiten wordt geproduceerd, wordt bij de ISVW productief gemaakt en in de praktijk getoetst. De academie en de ISVW zijn dan ook nauw met elkaar verbonden.

Omdat het denkproces centraal staat bij de ISVW, bieden we bepaalde activiteiten bewust niet aan, namelijk die waarbij het kritische denken los wordt gelaten en waar de bezoeker wordt uitgenodigd om zich klakkeloos over te geven aan een specifiek gedachtegoed.

Bij het uitdragen van haar doelstelling wordt de ISVW financieel en anderszins ondersteund door de Vereniging Vrienden van de ISVW. Ook deze organisatie is in 1916 opgericht. In 2016 had de vereniging bijna duizend leden. Het is daarmee een van de grootste filosofische verenigingen in Nederland. De ISVW verleent deze vereniging administratieve ondersteuning, helpt de vereniging met het organiseren van filosofische cafés en onderhoudt uiteraard nauwe banden met het Vriendenbestuur.

Activiteiten van de ISVW

Naast het runnen van een hotel en het conferentiecentrum, iets wat de filosofie zowel in praktische als in financiële zin ten goede komt, geeft de ISVW hoofdzakelijk op deze manieren vorm aan haar doelstelling:

Publiekscursussen

  • Summerschools. Deze beslaan meestal vijf dagen. We verzorgen nu zo’n 18 summerschools per jaar,
  • Basiscursussen (die sinds 2005 bestaan). De basiscursus beslaat doorgaans vijf weekenden,
  • Cursusweken. We plannen in vrijwel iedere vakantie, dus ook buiten de zomer, enkele cursusweken. Dit doen we veelal in samenwerking met dagbladen. Deze cursussen begeven zich ook regelmatig op het raakvlak van filosofie en wetenschap,
  • Cursusreeksen in ’t land. Deze worden in verschillende steden in ’t land verzorgd en bieden een mix van filosofie en wetenschap. Ook worden door de ISVW nachten van de filosofie georganiseerd in grote steden.

Beroepsopleidingen en vakmatige trainingen

Sinds 2011 kent de ISVW beroepsopleidingen die meestal uit drie tot tien doorgaans meerdaagse bijeenkomsten bestaan. Deze opleidingen worden afgesloten met een certificaat. Tot de min of meer vaste opleidingen behoren onder meer de beroepsopleiding tot socratisch gespreksleider, tot filosofisch practicus, tot docent filosoferen met kinderen en jongeren, tot leider van een moreel beraad en tot visieontwikkelaar in organisaties. Daarnaast zijn er ook trainingen (de Kunst van het vragenstellen bijvoorbeeld) die regelmatig worden aangeboden.

ISVW Uitgevers

Sinds 2011 heeft de ISVW een uitgeverij, ISVW Uitgevers, die gemiddeld zo’n 20 boeken per jaar uitbrengt. De uitgeverij brengt ook een gratis digitaal tijdschrift uit, iFilosofie geheten, ter promotie van het filosofieboek en van de eigen activiteiten. Het tijdschrift is gratis en dus zuiver ideëel. Het wordt door een onbezoldigde redactie gemaakt. De uitgeverij is gespecialiseerd in praktische en publieksgerichte filosofie. De boeken ondersteunen veelal de cursussen of zijn een uitvloeisel van cursussen.

Participatie in filosofieorganisaties

De ISVW speelt een belangrijke rol in het filosofische landschap. De school is een van de drijvende krachten achter de Stichting Maand van de Filosofie en het Vlaams-Nederlands Forum voor Filosofie. Ook zijn er banden met de Algemene Nederlandse Vereniging voor Wijsbegeerte en de VFVO, de vereniging van filosofiedocenten in Nederland. Daarnaast zijn er banden met het Centrum voor Kinderfilosofie, verschillende universiteiten en organisaties als Human, Trouw en Filosofie Magazine. Mede door haar inspanningen om het filosofieboek zichtbaar te maken via iFilosofie zijn er nauwe banden met filosofie-uitgeverijen. Ook zijn er nauwe banden met andere aanbieders van filosofische activiteiten.

Bildungsactiviteiten

De ISVW is een van de drijvende krachten achter de Landelijke Regiegroep Bildung, een samenwerkingsverband van de lerarenopleidingen van hogescholen en universiteiten. Verschillende scholengroepen worden door de ISVW begeleid bij het opzetten van bildungsonderwijs. De laatste jaren speelt het op de ISVW bedachte (bildungs)agoramodel hierbij een belangrijke rol. De uitgeverij ondersteunt de bildungsactiviteiten met allerlei boekuitgaven.

Begeleiding bedrijven en overheden

Met enige regelmaat begeleidt de ISVW bedrijven en overheden bij integriteitskwesties en bij filosofische puzzels. Centraal hierbij staan de begripsverheldering, moreel beraad en het socratische gesprek. Zo helpt de ISVW meerdere scholengroepen bij het initiëren van bildungsprojecten en verzorgt de ISVW trajecten waarmee nieuwkomers in gemeenten via zogenaamde agoragesprekken systematisch kennis maken met de samenleving.