Moederschap revisited

Moederschap: van bestemming naar valkuil. Dat was de transformatie in moederschapsbeeld in het feminisme van de jaren zeventig: vrouwen moesten bevrijd worden van het moederschap. De ‘mythe van het moederschap’ (Élisabeth Badinter) moest ontmaskerd worden, want deze hield vrouwen op hun plaats. Weg met biology is destiny, ook vaders kunnen uitstekend voor kinderen zorgen. Een halve eeuw later is deze discussie nog in volle gang, met nieuwe geluiden en hardnekkige constanten in de verdeling van zorg, aandacht en schuld. Met Marli Huijer en Christien Brinkgreve bekijken we moederschapseisen in hun sociaalhistorische context en lezen teksten over moederschap. Met een gastlezing van Nelleke Nicolaï.

Hoe de verbeelding van het moederschap te verruimen?

Wie wil er nog moeder worden? Steeds meer, met name hoog opgeleide vrouwen aarzelen of zij nog wel kinderen willen. Niet zo vreemd, want hoewel moederschap een belangrijk thema was en is in de tweede, derde en vierde feministische golf, is het voor vrouwen nog steeds moeilijk om als moeder een gelijkwaardige positie te behouden in persoonlijke relaties, binnen werk, in de maatschappij en in het publieke leven. De ambivalentie die dat bij vrouwen over het moederschap geeft, zoals verwoord door Sarah Sluimer, de Brits-Canadese Rachel Cusk en vele anderen, past niet bij het maatschappelijke ideaal van perfect moederschap. Een moeder die gemengde gevoelens heeft over het moederschap, roept diepe angsten op: zal zij haar kinderen niet verwaarlozen, verstoten, of zelfs doden?

Radicaal rechtse partijen en orthodox gelovige groeperingen exploiteren deze oeroude angst, die ten minste teruggaat tot Euripides’ tragedie Medea. Met hun familiepolitiek en anti-abortusstandpunten hopen zij de verworven reproductieve vrijheden van vrouwen terug te draaien, en daarmee hun vrijheid om zelf over hun leven te beschikken weer in te perken. De emancipatiestrijd die in de jaren zestig begon, beleeft wereldwijd een terugslag, die de positie van vrouwen met en zonder kinderen ernstig schaadt.

De verbeelding van het moederschap, inclusief de ambivalenties erover, spelen een grote rol in hoe vrouwen en mannen in deze woelige tijden het ouderschap kunnen vormgeven. Welke nieuwe verbeeldingen en verhalen zijn nodig om de strijd om gelijkwaardig ouderschap voort te zetten?

In deze cursus wisselen we (interactieve) lezingen over Elisabeth Badinter, Medea, de Bacchanten (Bonnie Honig), Rachel Cusk, Meggie Nelson en anderen af met schrijfopdrachten, die uitmonden in een (facultatieve) korte presentatie door de cursisten. Aan hen wordt gevraagd om ook zelf een fragment van max. 400 woorden over moederschap mee te nemen.

Leerdoelen

Tijdens onze filosofiecursussen doe je kennis op over filosofen en hun ideeën. Je leert je eigen ideeën en standpunten toetsen, scherpen en verdiepen door met de docent en anderen in gesprek te gaan. Daarnaast oefen je communicatieve vaardigheden zoals: aandachtig luisteren, je eigen gedachten bondig onder woorden brengen, en betekenisvolle vragen stellen.

Studiebelasting

Deze cursus bestaat uit 27 contacturen en (optioneel) enkele uren zelfstudie. Bij de cursus wordt op de eerste dag een reader ter beschikking gesteld. De teksten uit deze reader verschijnen voorafgaand aan de cursus ook op onze Digitale Leeromgeving. Het is niet verplicht deze teksten vooraf al te hebben gelezen, maar het wordt wel aanbevolen om hierop vooraf alvast een blik te werpen. Daardoor zul je meer uit de cursus kunnen halen.

Data

Maandag 28 oktober t/m vrijdag 1 november 2024

Aanvang maandag om 10.30 uur, einde vrijdag om 12.30 uur met afsluitende lunch.

Deelname

Arrangement 1: € 917,70 (inclusief 4 x diner met wijn, 5 x lunch en koffie/thee)

Arrangement 2: € 1145,50 (arrangement 1 + standaardkamer en ontbijt)

Arrangement 3: € 1.185,50 (arrangement 1 + pluskamer en ontbijt)

Arrangement 4: € 1.215,50 (arrangement 1 + comfortkamer en ontbijt)

Wil je korting? Schaf dan de Gold Card aan of kijk of je in aanmerking komt voor ambassadeurskorting.

Docenten

Marli Huijer is emeritus hoogleraar Publieksfilosofie aan de Erasmus School of Philosophy, Erasmus Universiteit Rotterdam, voorzitter Stichting Maand van de Filosofie en columnist voor dagblad Trouw. Ze is voormalig Denker des Vaderlands (2015-2017). Huijers onderzoek richt zich op de filosofie van mens en cultuur. Vooral de vraag hoe mensen tot ordeningen komen houdt haar bezig. Hoe ordenen we de tijd? Hoe richten technieken en apparaten de publieke ruimte in? Hoe disciplineren we onszelf en elkaar tot gedrag dat het mogelijk maakt om vreedzaam samen te leven?

Christien Brinkgreve is emeritus hoogleraar Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Naast haar universitaire werk heeft ze altijd geschreven voor een breder publiek. Ze schrijft over gevoel, gedrag en moraal, bekijkt deze in de context van de tijd en onderzoekt welke, vaak verborgen, eisen aan mensen worden gesteld.

Nelleke Nicolai is psychiater-psychotherapeut, zelfstandig gevestigd in Rotterdam. Zij publiceerde eerder over incest, psychotherapie en gender, de behandeling van ernstige, vroegkinderlijke trauma’s en vrouwenhulpverlening.