Filosofie van de neurowetenschappen

Het brein onderzoeken is een erg populaire wetenschappelijke onderneming. George Bush kondigde in 1990 The Decade of the Brain aan, en in Europa is het eveneens tienjarige Human Brain Project recentelijk tot een einde gekomen. We gebruiken de resultaten uit deze en andere projecten graag om van alles te zeggen over onze dagelijkse gedragingen. Maar wat heeft de neurowetenschap hier precies over te zeggen? Welk soort kennis levert deze wetenschap op? Tijdens deze cursus bespreken we de mogelijkheden en beperkingen van de neurowetenschappen en nemen we de filosofische implicaties van neurowetenschappelijke ontdekkingen nader onder de loep. Kan de neurowetenschap ons iets vertellen over de vrije wil en bewustzijn? Hoe vertaal je de resultaten van neurowetenschappelijk onderzoek naar conclusies over kennis en gedrag?

Daarnaast bespreken we de ethische implicaties van hedendaagse toepassingen van neurowetenschappelijk onderzoek. Wat betekent het voor het strafrecht als we over de techniek beschikken om gedachten te lezen? Wat betekent het voor de psychiatrie als we door middel van medicijnen gemoedstoestanden zoals woede kunnen voorkomen?

In deze filosofieweek komen vooraanstaande filosofen en neurowetenschappers aan het woord. Lianne Tijhaar modereert.

Studiebelasting

Deze cursus bestaat uit 27 contacturen en (optioneel) enkele uren zelfstudie. Bij de cursus wordt een reader op de eerste dag ter beschikking gesteld. De teksten uit deze reader komen vooraf ook op onze Digitale Leeromgeving beschikbaar voor deelnemers aan deze cursus. Het is niet verplicht om deze teksten vooraf te hebben gelezen, maar wel verdient het de aanbeveling om alvast een blik te werpen. Je zal dan meer uit de cursus kunnen halen.

Leerdoelen

In deze filosofieweek krijg je allereerst een introductie in de cognitiefilosofie. Je maakt kennis met theorieën over de mind, het brein en menselijk gedrag. Je leert deze kennis te gebruiken om kritisch naar de neurowetenschap te kijken. Welke kennis kan de neurowetenschap ons verschaffen? In hoeverre kunnen de neurowetenschappen ons antwoord geven op de fundamentele vragen naar vrije wil en bewustzijn? En welke ethische gevolgen heeft de uitgebreide kennis van de werking van het brein. Met deze kennis kun je na deze cursus een onderbouwd standpunt innemen over de krachten en de tekortkomingen van dit vakgebied. Daarnaast kun je ook een standpunt innemen wat betreft de ethische gevolgen van de neurowetenschappen in verschillende praktische situaties. Je leert onder meer kritisch denken, gaat in discussie met elkaar en oefent met het stellen van kritische vragen.

Doelgroep

Deze filosofieweek is geschikt voor iedereen die interesse heeft in de werking van onze cognitie. De filosofie van de neurowetenschappen wordt in brede zin besproken, van de abstracte cognitieve theorieën tot de praktische problemen in de juridische wereld. De cursus is daarom geschikt voor zowel mensen met een persoonlijke interesse als professionals in aanverwante vakgebieden.

Werkvormen

Deze interdisciplinaire week zal hoofdzakelijk bestaan uit interactieve colleges van een keur aan gastsprekers. Daarnaast zullen er werkgroepen plaatsvinden waarin je met casussen aan de slag kan. In de avond zijn er thematische films en documentaires.

Data

Maandag 21 t/m vrijdag 25 oktober 2024

Aanvang maandag om 10.30 uur, einde vrijdag om 12.30 uur met afsluitende lunch.

Deelname

Arrangement 1: € 917,70 (inclusief 4 x diner met wijn, 5 x lunch en koffie/thee).

Arrangement 2: € 1145,50  (arrangement 1 + standaardkamer en ontbijt).

Arrangement 3: € 1.185,50 (arrangement 1 + pluskamer en ontbijt).

Arrangement 4: € 1.215,50 (arrangement 1 + comfortkamer en ontbijt).

Wil je korting? Schaf dan de Gold Card aan of kijk of je in aanmerking komt voor ambassadeurskorting.

Moderator

Lianne Tijhaar studeerde Filosofie van Gedragswetenschappen en Forensische Orthopedagogiek. Ze is filosofiedocent aan de Universiteit van Amsterdam en Hogeschool Utrecht. Daarnaast is ze hoofdredacteur van Bij Nader Inzien en eindredacteur van geesteswetenschappen voor NEMO Kennislink. Voorheen was zij redacteur bij Filosofie Magazine en Wijsgerig Perspectief, was ze jurylid van de Socratesbeker en landelijk coördinator van de Maand van Filosofie. Ze treedt ook op als spreker, moderator en verhalermaker gespecialiseerd in het begrijpelijk en aantrekkelijk maken van complexe ideeën.

Sprekers

Lieke Asma is filosoof en psycholoog. In 2018 promoveerde ze aan de Vrije Universiteit Amsterdam op een proefschrift over vrije wil en wetenschappelijk onderzoek. Ze werkt aan de Munich School of Philosophy, waar ze onderzoek doet naar zelfontplooiing, impliciete motieven en handelen. Ze is auteur van Mijn Intenties en Ik: filosofie van de vrije wil.

Bouke van Balen is PhD-kandidaat in Ethiek en Filosofie van Technologie aan de TU Eindhoven, UMC Utrecht en TU Delft. In zijn onderzoek bestudeert hij de invloed van Brein Computer Interfaces op fenomenen zoals communicatie, kwaliteit van leven, en menszijn, door kwalitatief onderzoek te combineren met filosofische analyse. Zijn project maakt deel uit van het onderzoeksprogramma ‘Ethics of Socially Disruptive Technologies’ (ESDiT).

Frank van Caspel is docent cognitiefilosofie aan de Radboud Universiteit. Hij promoveerde op een onderzoek naar het probleem van ‘mentale veroorzaking’ en verdedigde daarbij de positie dat het zinvol is om te spreken van mentale oorzaken van ons handelen. Hij gelooft dat een mens meer is dan een zak atomen.

Jolien Francken is docent cognitiefilosofie en neurowetenschap aan de Radboud Universiteit. Ze promoveerde in cognitieve neurowetenschap aan het Donders Instituut Nijmegen. Ze is gericht op interdisciplinair werken en bouwt bruggen tussen neurowetenschap, filosofie en de samenleving. Jolien Francken is co-auteur van Bewustzijn.

Jacob Jolij is gepromoveerd in de psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en werkte als onderzoeker en universitair docent in Zwitserland, Engeland en sinds 2008 bij de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is gespecialiseerd in de grondslagen van bewustzijnsonderzoek en heeft daarover veelvuldig gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften, maar hij treedt ook regelmatig op in de media als expert op dit terrein. In 2020 verscheen zijn boek Wat is bewustzijn nou eigenlijk?.

Christian Keysers is hoofd van het Social Brain Lab van het Nederlands Herseninstituut, en is als hoogleraar Sociale Neurowetenschappen verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Hij doet onderzoek naar empathie. Zijn droom is om te begrijpen wat ons sociaal maakt. Om die vraag te beantwoorden bestudeert hij hoe het brein ons in staat stelt de gemoedstoestand van anderen waar te nemen. Christian is auteur van Het empathische brein. Waarom we socialer zijn dan we denken.

Judy Luigjes is assistent-professor bij de afdeling Psychiatrie in het AMC in Amsterdam. Ze is opgeleid als psycholoog en neurowetenschapper aan de Universiteit van Utrecht en heeft hierna veel neurowetenschappelijk onderzoek gedaan. Haar promotieonderzoek ging over de effectiviteit van Deep Brain Stimulation bij verslaafde mensen.

Marc Slors is hoogleraar cognitiefilosofie. Naast de filosofie van de psychologie en de filosofie van de cognitieve neurowetenschappen omvat het vakgebied onder andere vragen rond vrije wil, de causale effectiviteit van mentale toestanden, en de aard van bewustzijn. Marc Slors is auteur van Dat had je gedacht!, co-auteur van Philosophy of mind, brain and behaviour, en co-auteur van Bewustzijn.

Stephan Schleim is Universitair Hoofddocent Theoretische Psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en auteur van verschillende boeken over filosofie, psychologie en de neurowetenschappen. Hij voerde tevens meerdere onderzoeksprojecten over de theorie en ethiek van de neurowetenschappen uit. Zijn onderzoek richt zich vooral op de vooronderstellingen, waaronder wetenschappelijke kennis geproduceerd en gecommuniceerd wordt.

Anke Snoek is als wetenschapper verbonden aan de Universiteit van Maastricht. Ze is gespecialiseerd op het gebied van hersenonderzoek en verslavingszorg.

Sebo Uithol heeft een achtergrond in de filosofie en neurowetenschappen. In 2012 promoveerde hij in de Cognitieve Neurowetenschappen aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Daarna werkte hij in verschillende labs in Europa (Parma, Berlijn, Nijmegen). Daar werkte hij met veel plezier samen met neurowetenschappers, neurofysiologen (ontwikkelings)psychologen, filosofen en antropologen.

Lara Wierenga is neurowetenschapper en universitair docent bij de sectie Ontwikkelings- en Onderwijspsychologie van het Instituut Psychologie van de Universiteit Leiden. Daarnaast is ze auteur van de ‘Atlas van ons brein’, een populair-wetenschappelijk boek waarin ze de neurowetenschappen aan de hand van infographics toegankelijk maakt voor een breed publiek.