Klimaatfilosofie

 

We leven in het antropoceen: het klimatologische tijdperk waarin de mens het klimaat en de omstandigheden van het leven op aarde bepaalt. Maar dat we het klimaat bepalen, wil zeker niet zeggen dat we de zaak onder controle hebben. Sterker nog: de zaak loopt gruwelijk uit de hand. Als we zo doorgaan, hebben we binnen afzienbare tijd het klimaat op aarde onleefbaar gemaakt voor onszelf en miljoenen andere soorten. Wat nu? Kunnen filosofen perspectief bieden in deze crisis? Kunnen we hopen op een overgang naar het symbioceen, een tijdperk van symbiose tussen mens en natuur? Of moeten we onze eigen uitsterfelijkheid onder ogen gaan zien? Klimaatwetenschapper Tinus Pulles geeft een overzicht van wat het klimaatprobleem nu eigenlijk inhoudt, wat we doen en hoe het debat daarover in grote lijnen eruitziet. Daarna komen verschillende filosofische perspectieven op de klimaatcrisis – en eventueel onze weg daaruit – aan bod. Jan Bransen betoogt dat we het cockpitdenken, het idee dat we het klimaat kunnen besturen, moeten loslaten en onszelf gaan zien als debutant, als onwetende nieuwkomers die vooral veel te leren hebben van andere wezens. Jos de Mul toont aan dat in het Symbioceen cultuur, techniek en natuur samenwerkingsverbanden met elkaar aangaan. Wouter Kusters neemt onder de loep wat er gebeurt met onze houding en onze emoties als we de ramp die de klimaatcrisis is daadwerkelijk tot ons laten doordringen. Als we onze uitsterfelijkheid onder ogen zien, betoogt Lisa Doeland, pas dan kunnen we ons écht tot de klimaatcrisis verhouden. Dergelijk catastrofaal denken is nodig, betoogt Mark Leegsma, om het probleem van de klimaatcrisis helder in het vizier te krijgen. Daar tegenover betoogt Ralf Bodelier dat we niet té somber naar de toekomst moeten kijken, want de mens heeft weliswaar een probleem veroorzaakt, maar heeft ook de scheppende eigenschappen die nodig zijn op er weer uit te komen. Maar ons voortbestaan als mensheid is zeker niet het enige probleem, door de klimaatcrisis staat ook onze menselijkheid onder druk, betoogt Harriët Bergman, want de klimaatcrisis is niet slechts een ramp voor toekomstige generaties, maar ook voor huidige generaties in de Global South.

Studiebelasting

Deze cursus bestaat uit 27 contacturen en (optioneel) enkele uren zelfstudie. Bij de cursus wordt een reader op de eerste dag ter beschikking gesteld. De teksten uit deze reader komen vooraf ook op onze Digitale Leeromgeving beschikbaar voor deelnemers aan deze cursus. Het is niet verplicht om deze teksten vooraf te hebben gelezen, maar wel verdient het de aanbeveling om alvast een blik te werpen. Je zal dan meer uit de cursus kunnen halen.

Leerdoelen

Tijdens onze filosofiecursussen doe je kennis op over filosofen en hun ideeën. Je leert je eigen ideeën en standpunten toetsen, scherpen en verdiepen door met de docent en anderen in gesprek te gaan. Daarnaast oefen je communicatieve vaardigheden zoals: aandachtig luisteren, je eigen gedachten bondig onder woorden brengen, en betekenisvolle vragen stellen.

Data

Maandag 6 t/m vrijdag 10 mei 2024

Aanvang maandag om 10.30 uur, einde vrijdag om 12.30 uur met afsluitende lunch.

Deelname

Arrangement 1: € 917,70 (inclusief 4 x diner met wijn, 5 x lunch en koffie/thee).

Arrangement 2: € 1145,50  (arrangement 1 + standaardkamer en ontbijt).

Arrangement 3: € 1.185,50 (arrangement 1 + pluskamer en ontbijt).

Arrangement 4: € 1.215,50 (arrangement 1 + comfortkamer en ontbijt).

Wil je korting? Schaf dan de Gold Card aan of kijk of je in aanmerking komt voor ambassadeurskorting.

Sprekers

Wouter Kusters is filosoof, taalwetenschapper en schrijver. Zijn debuutboek Pure waanzin werd bekroond met de Van Helsdingenprijs en de Socrates Wisselbeker. Tien jaar later won hij opnieuw de Socrates Wisselbeker met Filosofie van de waanzin,. Bij ISVW uitgevers publiceerde hij onlangs Schokeffecten. Filosoferen in tijden van klimaatverandering, daarin hij gaat hij dieper in op het begrijp klimaatrouw.

Lisa Doeland is filosoof. Ze werkt aan de Radboud Universiteit en de UvA en doet promotieonderzoek naar afval. Samen met Naomi Jacobs en Elize de Mul schreef ze Onszelf voorbij: Kijken naar wat we liever niet zien (2018). Haar essays verschenen onder meer in De Groene Amsterdammer, Wijsgerig Perspectief en de Nederlandse Boekengids.

Jos de Mul is professor in filosofische antropologie en de geschiedenis hiervan aan de Erasmus School of Philosophy. Hij studeerde filosofie in Utrecht en Amsterdam (MA in 1981, cum laude) en behaalde in 1993 cum laude zijn PhD aan de universiteit van Nijmegen. Hij draagt regelmatig bij aan tijdschriften en kranten als Trouw, de Volkskrant, NRC Handelsblad, Vrij Nederland en De Groene Amsterdammer.

Harriet Bergman is filosoof en activist. Ze promoveert aan de Universiteit Antwerpen op de lessen die de klimaatbeweging kan leren van andere strijden voor verandering, schrijft voor Hard//Hoofd en Jacobin NL, en geeft trainingen met o.a. Stroomversnellers en Tractie.

Jan Bransen is hoogleraar Filosofie van de gedragswetenschappen aan de Radboud Universiteit. Met Laat je niets wijsmaken won hij de Socrates-wisselbeker voor het meest urgente, oorspronkelijke en prikkelende filosofieboek. In 2019 verscheen bij ISVW Uitgevers Gevormd of vervormd?, zijn succesvolle pleidooi voor ander onderwijs. Recent verscheen En nu? De mens als bedreigde diersoort.

Mark Leegsma studeerde klinische psychologie en filosofie en is gepromoveerd met een proefschrift op het grensvlak van filosofie en psychologie.. Hij doceerde verscheidene cursussen aan de afdelingen psychologie van de Universiteit van Amsterdam en de Erasmus Universiteit Rotterdam en schreef mee aan Inleiding in de persoonlijkheidspsychologie.

Ralf Bodelier volgde een lerarenopleiding geschiedenis. Vervolgens deed hij een doctoraalexamen theologie en promoveerde als filosoof. Jarenlang was hij columnist voor het Financieel Dagblad. Nu schrijft hij essays voor de Volkskrant en de Groene Amsterdammer en is hij gastdocent aan meerdere onderwijsinstellingen. In 2022 publiceerde hij Lang leven de mens. Redden we het ook met 10 miljard?

Tinus Pulles studeerde natuurkunde aan de universiteit Leiden en promoveerde in 1978. Hij was werkzaam als modelleur luchtkwaliteit bij de provincie Zuid-Holland. Daarna ging zijn aandacht uit naar interdisciplinaire milieuwetenschappen bij de Universiteit Groningen. Voor TNO hield hij zich bezig met de interactie tussen wetenschappelijke informatie en gegevens enerzijds en beleidsprocessen anderzijds. Ook was hij lid van de European Topic Centre on Air and Climate Change.