Nieuw aan de ISVW: Interculturele filosofie voor schoolleiders
Op 6 oktober is de crash course Interculturele filosofie voor schoolleiders, met docenten Renate Schepen en Jacob Koolstra. De volledige opleiding gaat van start op 12 januari. We spraken met Jacob Koolstra, die vertelde wat deze opleiding zo bijzonder maakt en waarom die juist nu zo hard nodig is.
• Wat is volgens jou het belang van deze opleiding voor de cursist?
“In de opleiding Interculturele filosofie voor schoolleiders onderzoeken we onderliggende filosofische aannames in ons onderwijs – die vaak geworteld zijn in de westerse traditie – over autonomie, rationaliteit, waarde en generatie-overdracht. Door deze denktraditie te benaderen in dialoog met interculturele filosofieën, ontstaan nieuwe pedagogische perspectieven. Door bijvoorbeeld vragen te stellen als: “Hoe leer je met je lichaam en hoe geef je onderwijs met de natuur vorm?” Het zijn juist de spanningen, overeenkomsten en ‘tussenruimtes’ tussen die verschillende manieren van denken die inspireren tot anders denken over onderwijs en leiderschap.”
• Wat is het maatschappelijk belang van deze opleiding?
“De druk op leerlingen én leraren is de afgelopen decennia toegenomen, terwijl het onderwijs steeds meer maatschappelijke doelen moet dienen, en dat vaak met minder middelen. Daardoor verliezen we de ruimte voor reflectie op de fundamenten van onderwijs: Wat voor mens en samenleving willen we eigenlijk vormen? In deze cursus creëren we die ruimte wél. We nemen de tijd om met behulp van diverse filosofieën na te denken over onze pedagogische opdracht — niet om pasklare oplossingen te geven, maar om dieper te begrijpen wat er echt toe doet.”
• Wat is jouw bijdrage aan deze opleiding?
“Ik breng de westerse onderwijsfilosofische traditie in, van Plato tot Hartmut Rosa. Renate Schepen, gepromoveerd intercultureel filosoof, voegt daar een scala aan niet-westerse denkers aan toe. Onze achtergronden vullen elkaar aan: ik ben docent in het mbo en doe promotieonderzoek naar ‘weerstand’ in het onderwijs; Renate ontwikkelde vernieuwende onderwijsvormen op basis van haar onderzoek. Samen creëren we een dialogisch leerproces waarin deelnemers hun eigen onderwijspraktijk opnieuw leren zien.”
• Wat voor filosofieën komen aan bod en hoe zijn die praktisch te vertalen?
“We behandelen thema’s aan de hand van denkers zoals Kant, Arendt, Foucault, Freire, Bourdieu en Rosa — in de geest van Kohnstamms motto: “De pedagogiek zal wijsgerig zijn of zij zal niet zijn.” Daarnaast belichten we stemmen en tradities buiten het westerse denken: Ramose, Oluwole, Dussel, Ubuntu, en het Japanse Ba. Door het contrast ontstaat ruimte voor praktische vertaling naar de klaspraktijk.”
• Hoe ziet de crash course en de opleiding eruit?
“De crash course én de opleiding zijn opgebouwd rond het gesprek tussen westers en niet-westers denken. We gebruiken afwisselende werkvormen: lezingen van internationale filosofen, film en documentaire, filosofische wandelingen (shared walks), en praktijkonderzoek op de eigen school. Theorie en praktijk zijn voortdurend met elkaar in gesprek, zodat filosofie niet abstract blijft, maar tastbaar en toepasbaar wordt.”