Zelfzorg

Hoe doe je dat, voor jezelf zorgen?

De zorg voor zichzelf kent een lange filosofische traditie. Wat verstonden de daoïsten en de stoïcijnen onder zelfzorg? Is zelfzorg nodig voor een goed functionerende maatschappij? Kun je je wel om anderen bekommeren als je niet goed voor jezelf zorgt? In deze cursus gaan we op onderzoek naar de ethische, politieke en esthetische dimensies van zelfzorg aan de hand van denkers als Michel Foucault en Audre Lorde en vele anderen. Met Marian Donner, Michel Dijkstra, Marli Huijer, Harriët Bergman, Dennis de Gruijter, Annette Nobuntu Mul, Lieke Knijnenburg, Marthe Kerkwijk, Dianne Sommers, Pablo Lamberti en Frank Meester. Moderatie door Valerie Granberg.

De term zelfzorg kent vele gezichten. Franse denker Michel Foucault schreef over de zorg voor zichzelf ten tijde van de Griekse en Romeinse oudheid. De zorg voor zichzelf betekende dat je jezelf beheerde en geen slaaf was van je lusten en verlangens. Schrijver, dichter en feminist Audre Lorde schreef in haar boek A burst of light dat de zorg voor haarzelf een politieke daad was, het was een daad van verzet. Dit is ook het perspectief van de Engelse denker Hannah Proctor: zij ziet zelfzorg als een noodzaak voor eenieder die in opstand komt tegen maatschappelijk onrecht. Zonder zelfzorg is de kans namelijk groot dat je het niet volhoudt en ten onder gaat aan een burn-out.

Maar voor sommigen heeft de term zelfzorg ook een negatieve bijklank. Jezelf afmatten op de sportschool en mediteren voordat je naar je werk gaat, om zo beter met de werkdruk om te kunnen gaan, doe je dat wel echt voor jezelf? Of sta je daarmee in dienst van een neoliberaal systeem dat streeft naar zo efficiënt mogelijke arbeiders? Wordt een maatschappelijk probleem zo niet een individueel probleem gemaakt? Tijdens de cursus zullen verschillende perspectieven op zelfzorg de revue passeren.

Beluister hier de ISVW podcast met Valerie Granberg over Zelfzorg.

Wat leer je?

Tijdens deze filosofieweek doe je kennis op over de ethische, politieke en esthetische dimensies rond het thema zelfzorg. Je leert over de ideeën van denkers als Michel Foucault, Audre Lorde en Hannah Proctor over het thema.

Programma

Tijdens de summerschool passeren verschillende perspectieven op zelfzorg de revue . Zo komt Marian Donner vertellen over haar verzet tegen het begrip zelfzorg aan de hand van haar Zelfverwoestingsboek. Voor haar zit verzet juist in jezelf lekker laten gaan en genieten. Marli Huijer zal Foucaults notie van zorg voor zichzelf behandelen. Wat kunnen we vandaag de dag leren van zijn ‘cultuur van het zelf’. Dennis de Gruijter vertelt over de stoïcijns perspectief. De stoïcijnen zagen de zorg voor zichzelf als een zorg voor de ziel. En dat hield in dat je leefde in overeenstemming met de logos. Dianne Sommers belicht zelfzorg vanuit het daoïsme. Voor de daoïsten stond zelfzorg gelijk aan meebewegen met wat er op je pad komt. Pablo Lamberti zal aan de hand van zijn boek Een oefening in leven spreken het het belang van mentale en fysieke oefening. Michel Dijkstra stelt in zijn bijdrage meditatie centraal. Annette Nobuntu Mul zal zelfzorg behandelen vanuit het Ubuntuperspectief. Kun je wel over zelfzorg praten vanuit een filosofie met het credo: ‘Ik ben, omdat wij zijn, omdat de aarde is?’ Harriët Bergman zal Hannah Proctors denken toelichten en Lieke Knijnenburg geeft een perspectief op zelfzorg in het kader de plicht tot productiviteit en hoe we daaraan kunnen ontsnappen. Marthe Kerkwijk zal pleiten voor een sociale zelfzorg en Valerie Granberg zal aan de hand van haar onderzoek naar jaloezie en medevreugde vertellen over de rol van de ander met betrekking tot zelfzorg. Voor Frank Meester tenslotte betekent zelfzorg ook dat we met overtuiging een verhaal over onszelf en de wereld vertellen en daar naar handelen. Dat we onszelf en anderen beloftes doen waar we ons aan proberen te houden. 

Studiebelasting en lesmateriaal

Deze cursus bestaat uit 27 contacturen en (optioneel) enkele uren zelfstudie. Bij de cursus wordt een reader op de eerste dag ter beschikking gesteld. De teksten uit deze reader komen vooraf ook op onze Digitale Leeromgeving beschikbaar voor deelnemers aan deze cursus. Het is niet verplicht om deze teksten vooraf te hebben gelezen, maar het verdient wel aanbeveling om alvast een blik te werpen. Je zult dan meer uit de cursus kunnen halen.

Data

Woensdag 23 t/m zondag 27 april 2025

Aanvang woensdag om 10.30 uur, einde zondag om 12.30 uur met een afsluitende lunch.

Arrangementen

Arrangement 1: € 917,70 (inclusief 4 x diner met wijn, 5 x lunch en koffie/thee).

Arrangement 2: € 1145,50  (arrangement 1 + standaardkamer en ontbijt).

Arrangement 3: € 1.185,50 (arrangement 1 + pluskamer en ontbijt).

Arrangement 4: € 1.215,50 (arrangement 1 + comfortkamer en ontbijt).

Wil je korting? Schaf dan de Gold Card aan of kijk of je in aanmerking komt voor ambassadeurskorting.

Docenten

Valerie Granberg

Valerie Granberg studeerde schilderkunst en grafiek aan de HKU. Ze behaalde haar propedeuse kunstgeschiedenis en studeerde cum laude af in de filosofie. Tijdens haar studie begon ze met fotografie en het maken van korte films. Sinds 2023 werkt ze voor de ISVW. Ze doet de communicatie, fotografie, modereert cursussen en geeft lezingen. Daarnaast werkt ze aan de Universiteit Antwerpen aan een proefschrift over jaloezie en medevreugde.

Marian Donner

Marian Donner is schrijfster en columnist voor De Groene Amsterdammer. Ze schreef twee romans (08.30 uur: opstand en Lily) en verwierf in 2019 grote bekendheid met het Zelfverwoestingsboek. Begin 2022 volgde De Grote Weigering, een essay over klimaat, kapitalisme, kwantummechanica en miljardairs op Mars, aan de hand van de filosoof Herbert Marcuse.

Marli Huijer

Marli Huijer is emeritus hoogleraar Publieksfilosofie aan de Erasmus School of Philosophy, Erasmus Universiteit Rotterdam, voorzitter Stichting Maand van de Filosofie en columnist voor dagblad Trouw. Ze is voormalig Denker des Vaderlands (2015-2017). Huijers onderzoek richt zich op de filosofie van mens en cultuur. Vooral de vraag hoe mensen tot ordeningen komen houdt haar bezig. Hoe ordenen we de tijd? Hoe richten technieken en apparaten de publieke ruimte in? Hoe disciplineren we onszelf en elkaar tot gedrag dat het mogelijk maakt om vreedzaam samen te leven?

Michel Dijkstra

Michel Dijkstra is onafhankelijk geleerde op het gebied van oosterse filosofie en westerse mystiek. Hij studeerde filosofie, journalistiek en Sanskriet en promoveerde met een vergelijkend onderzoek over eenheid en veelheid bij Dōgen en Meister Eckhart. Bij ISVW Uitgevers publiceerde hij onder andere Inleiding taoïstische filosofie (red., 2015) en De essentie van Dōgen (2020). Hij schrijft regelmatig artikelen voor Filosofie Magazine en verzorgt verschillende cursussen over oosters denken bij de ISVW en andere instellingen.

Marthe Kerkwijk

Marthe Kerkwijk is filosoof en programmamanager bij de Internationale School voor Wijsbegeerte. Ze studeerde aan de Universiteiten van Amsterdam en Londen, waar ze zich specialiseerde in sociale en politieke filosofie. Ze deed promotieonderzoek naar het werk van Jürgen Habermas. Ze geeft cursussen en lezingen over onder meer Hannah Arendt en Jürgen Habermas aan een breed publiek. Daarnaast schrijft ze voor iFilosofie en Trouw, en verscheen in 2023 een door haar hertaalde en ingeleide collectie essays van de Nederlandse rechtsfilosoof Clara Wichmann: Het recht tot straffen hebben we niet, bij ISVW Uitgevers.

Annette Nobuntu Mul

Annette Nobuntu Mul is spreker, oprichter van Ubuntu Society en hoofddocent van de opleiding Ubuntu, Leiderschap en Burgerschap aan de ISvW. In haar werk en leven laat ze zich inspireren door ubuntufilosofie, een stroming die focust op samenwerking en deelgeving, het idee dat we geven aan een geheel waarvan we zelf onderdeel zijn. In 2018 verscheen van haar hand het boek Opsoek naar Ubuntu.

Dianne Sommers

Dianne Sommers is filosoof, acupuncturist, fysiotherapeut en studeerde klassiek Chinees aan het Sinologisch Instituut te Leiden.

Harriet Bergman

Harriet Bergman is filosoof en activist. Ze promoveert aan de Universiteit Antwerpen op de lessen die de klimaatbeweging kan leren van andere strijden voor verandering, schrijft voor Hard//Hoofd en Jacobin NL, en geeft trainingen met o.a. Stroomversnellers en Tractie.

Lieke Knijnenburg

Lieke Knijnenburg is schrijver en webredacteur bij De Groene Amsterdammer. Vanuit Berlijn werkt ze daarnaast aan een boek over hoe de obsessie met productiviteit onze intieme levens beïnvloedt.

Dennis de Gruijter

Dennis de Gruijter is filosoof, auteur, docent, podcaster, trainer en eigenaar van De Stoïcijnse School. Hij schrijft en doceert over de klassieke Stoïcijnse filosofie als een manier van leven en verzorgt Klassiek Stoïcijnse Mindset Training voor organisaties en bedrijven. Hij organiseert sinds 2020 de jaarlijkse Stoïcijnse Week aan de ISVW. Hij publiceerde in 2018 bij ISVW Uitgevers De solidariteit van de schok.

Pablo Lamberti

Pablo Lamberti studeerde filosofie en bedrijfswetenschappen en promoveerde op een proefschrift over luisteren als spirituele oefening in de Griekse en Romeinse oudheid. Hij houdt zich intensief bezig met interculturele filosofie en bestaansethiek. In 2021 verscheen zijn debuut, Strijdvaardig leven.

Frank Meester

Frank Meester is filosoof, schrijver en muzikant. Hij publiceerde meerdere succesvolle boeken en schrijft regelmatig voor Filosofie Magazine en de Volkskrant