Masterclass Daoïstische levenskunst | Gehele cursus

Speel- en ademruimte leren ervaren in het dagelijks leven

Daodejing (ook Laozi genoemd) en Zhuangzi, de vroegste teksten van het daoïsme, zijn terecht wereldberoemd, maar het is moderne geleerden nooit echt gelukt om er een filosofie uit te distilleren. Daarover hoeven we ons niet te verbazen. Het daoïsme is namelijk geen “filosofie” in de moderne academische betekenis, maar in de oorspronkelijke zin die ook de Oude Grieken nog kenden: een oefenweg naar wijsheid voor lichaam en geest, mondeling doorgegeven van meester op leerling, vaak generaties lang.

De oefenweg van Laozi en Zhuangzi is bedoeld om steeds meer speel- en ademruimte te leren ervaren in het leven. Op basis hiervan kun je vervolgens ook bijdragen aan het vergroten van deze ruimte van andere mensen en levende wezens. Hoe komt het eigenlijk dat we zo vaak speel- en ademruimte tekortkomen? De diagnose die Laozi en Zhuangzi op dit punt stellen is indringend. Ook laten ze zien, hoe je deze ruimte steeds meer kunt laten opengaan, om de wijze van handelen te cultiveren die wuwei wordt genoemd: deze houdt in, dat je in het dagelijkse bestaan per moment zowel invoelend als trefzeker handelt, zonder beklemmende en insnoerende vooroordelen, fixaties en projecties. En dat is pas mogelijk als je voeling krijgt met een open speel- en ademruimte waarin je soepel kunt inspelen op de eigen aard, en de feedback van al wie en wat je tegenkomt.

Woei-Lien Chong heeft over deze oefenweg van Laozi en Zhuangzi een set van drie boeken gepubliceerd: Filosofie met de vlinderslag: de daoïstische levenskunst van Zhuangzi (Damon, 2016), Leren laveren: een daoïstisch curriculum voor de levensweg (Damon, 2024) en Rondom Dao: de filosofie van Otto Duintjer als wegwijzer naar Laozi en Zhuangzi (Damon, 2024). Ieder weekend van deze masterclass is gewijd aan één van deze boeken. Daarnaast zal Robert-Jan Schippers oefeningen met de deelnemers doen in traditioneel Chinees lichaamswerk, zoals taijiquan en qigong. Deze oefeningen zijn verwant aan de training die werd gevolgd in de traditie van Laozi en Zhuangzi.

De drie weekenden van deze masterclass vormen samen één geheel, maar kunnen ook los van elkaar worden gevolgd.

Leerdoelen en werkvormen

De nadruk ligt niet op informatieoverdracht, maar primair op actieve deelname aan lichaamswerk, gedetailleerde tekstlezing, wijsgerige reflectie en gedachtewisseling in kleine groepjes.

Bij het lichaamswerk gaat het niet zozeer om het ontwikkelen van spieren en uithoudingsvermogen, maar om speel- en ademruimte te leren ervaren in en om het eigen lichaam en dat van de ander. Het gaat erom, je lichaam van binnenuit te leren voelen, en mét je lichaam te voelen wat er om je heen gaande is. Dan zal blijken dat je lichaam een orgaan van kennis is: je lichaam wordt de binnen- en buitenwereld gewaar op een wijze waar je denkende hoofd geen weet van heeft.

Programma

Weekend 1: Filosofie met de vlinderslag
De daoïstische levenskunst van Zhuangzi

12 en 13 april 2025

De eerste vraag die we ons dit weekend stellen is, waarom er, volgens de diagnose van Laozi en Zhuangzi, zoveel speel- en ademruimte ontbreekt in het alledaagse, door het empirische ik gedomineerde, bestaan. De tweede vraag is hoe je, volgens hun leer, deze ruimte kunt herstellen. We gaan onderzoeken in hoeverre de diagnose en herstelweg van Laozi en Zhuangzi voor onszelf herkenbaar zijn. Dat doen we via reflectie-opdrachten n.a.v. teksten uit het lesboek, onderlinge gesprekken en lichaamswerk. Zit er iets in de leer van Laozi en Zhuangzi dat we op ons eigen leven kunnen toepassen?  

Weekend 2: Leren laveren
Een daoïstisch curriculum voor de levensweg

17 en 18 mei 2025

In dit weekend gaan we in op het curriculum van de ruimte dat in Laozi en Zhuangzi te vinden is, maar dat tot nu toe door de geleerden veelal over het hoofd is gezien. Laozi en Zhuangzi maken de beoefenaar eerst attent op alledaagse gebruiksruimte. Van daaruit begeleiden zij hem of haar naar vormen van speel- en ademruimte die men alleen gewaar kan worden door het lichaamsgevoel steeds verder te verfijnen. Deze oefenweg mondt uit in de ervaring van een oorspronkelijke ruimte die alle begrensde kaders voortbrengt, omvat en overstijgt: de onuitputtelijke “Oorsprong” of “Dao”. In hoeverre is dit curriculum toepasbaar in je eigen dagelijkse leven? Dat gaan we onderzoeken via reflectie-opdrachten n.a.v. teksten uit het lesboek, het onderlinge gesprek, en het lichaamswerk onder leiding van Robert-Jan.

Weekend 3: Rondom Dao
De filosofie van Otto Duintjer als wegwijzer naar Laozi en Zhuangzi

21 en 22 juni 2025

In de eerste twee delen van haar trilogie maakt Woei-Lien Chong gebruik van een bepaald vocabulaire om Laozi en Zhuangzi te verduidelijken. Dat vocabulaire is afkomstig uit de spirituele filosofie van Otto Duintjer (1932-2020), hoogleraar Metafysica en Kennisleer aan de Universiteit van Amsterdam, die vanwege zijn filosofie vaak “een Nederlandse daoïst” werd genoemd. Zijn vorm van spiritualiteit heeft namelijk, zoals hij achteraf tot zijn verbazing ontdekte, grote raakvlakken met het daoïsme van Laozi en Zhuangzi.

Waar het taalgebruik van laatstgenoemden ons soms nogal esoterisch in de oren klinkt, staat de moderne wijsgerige terminologie van Duintjer een stuk dichter bij ons. Kernwoorden uit zijn filosofie zijn: maatgevend kader, het rationeel-empirische bewustzijn, manifestatiegebeuren, levensbeaming, grondeloos vertrouwen, de stap achteruit, het Rondom, en het prealabele zelf. In dit weekend onderzoeken we, wat deze begrippen kunnen bijdragen aan wat we al van Laozi en Zhuangzi hebben geleerd t.a.v. het vergroten van de speel- en ademruimte in ons dagelijkse leven. We ondernemen samen een ontdekkingsreis, via reflectie-opdrachten n.a.v. teksten uit het lesboek, gesprekken in kleine groepjes, en uitgebreid lichaamswerk met Robert-Jan. Dit alles in de geest van Otto Duintjer en Dao: aandachtig, vol levensvreugde, inlevingsvermogen, betrokkenheid en daadkracht.

Studiebelasting en lesmateriaal

Elk afzonderlijk weekend van deze cursus bevat 9 contacturen, wat 27 contacturen voor de gehele cursus betekent. Daarnaast neemt het vooraf lezen van het betreffende cursusboek circa 20 uur per weekend in beslag. Voor de gehele masterclass van drie weekends is er dus minimaal 60 uur voorbereidingstijd nodig.

Hoe grondiger de deelnemers het boek van het betreffende weekend hebben gelezen, des te dieper we tijdens de groepsgesprekken op de stof in kunnen gaan. Het gaat om de volgende boeken: Filosofie met de vlinderslag: de daoïstische levenskunst van Zhuangzi (Damon, 2016), Leren laveren: een daoïstisch curriculum voor de levensweg (Damon, 2024) en Rondom Dao: de filosofie van Otto Duintjer als wegwijzer naar Laozi en Zhuangzi (Damon, 2024). Het is de bedoeling dat je het boek meeneemt naar de cursus, omdat we er intensief uit gaan werken. Na het cursusweekend heb je de gelegenheid om, op facultatieve basis, een korte reflectie te schrijven over hoe het weekend heeft bijdragen aan je persoonlijke oefenweg naar speel- en ademruimte. Dit verslag of essay zal door Woei-Lien van commentaar worden voorzien.

Data

Zaterdag 12 en zondag 13 april 2025

Zaterdag 17 en zondag 18 mei 2025

Zaterdag 21 en zondag 22 juni 2025

Aanvang op zaterdag om 10:30, einde op zondag om 12:30 met afsluitende lunch

Docenten

Woei-Lien Chong

Dr. Woei-Lien Chong is sinoloog en filosoof, en oud-universitair docent Chinese filosofie aan de Universiteit Leiden. Zij is de auteur van Filosofie met de vlinderslag: de daoïstische levenskunst van Zhuangzi (Damon, 2016), Leren laveren: een daoïstisch curriculum voor de levensweg (Damon, 2024) en Rondom Dao: de filosofie van Otto Duintjer als wegwijzer naar Laozi en Zhuangzi (Damon, 2024).

Robert-Jan Schippers

Robert-Jan Schippers beoefent de martiale bewegingskunsten sedert 1975, en geeft sinds 1991 les in taijiquan en qigong. Hij is tevens gecertificeerd instructeur in karate, zelfverdediging en Dim Mak, en gediplomeerd acupuncturist en qigong therapeut.