Je moet je leven veranderen. Een kennismaking met Peter Sloterdijk

“De enige autoriteit die tegenwoordig mag zeggen: ‘Je moet je leven veranderen!’ is de wereldwijde crisis. Ze bezit autoriteit omdat ze zich beroept op iets onvoorstelbaars waarvan ze de voorafschaduwing is: de wereldwijde catastrofe.”

Een kennismaking met Peter Sloterdijk

De Duitse filosoof Peter Sloterdijk staat bekend om zijn vele moeilijke en provocerende boeken, en zijn literaire stijl. In deze summerschool met Jan Flameling scheppen we helderheid in het fenomeen ‘Peter Sloterdijk’ en lezen we passages uit zijn werk.

Sloterdijk werd bekend met Kritiek van de cynische rede (1983), dat gelezen kan worden als een verdediging of herwaardering van de Verlichting. Toch is Sloterdijk een echte postmoderne denker: hij ziet dat het tijdperk van ‘de grote verhalen’ voorbij is. We geloven niet meer in autoriteiten, en kunnen niet meer steunen op een uiteindelijke waarheid of ethiek. Tegelijk ziet hij ook dat we helemaal niet kunnen leven zonder die verhalen die zin geven. Sloterdijk benadrukt dat we ons als mens begeven in een symbolische wereld: we hebben naast een fysieke leefomgeving een atmosfeer van betekenissen en symbolen nodig.  

Ondertussen gaat het niet goed met die fysieke wereld, en kunnen we misschien zelfs spreken van een wereldwijde crisis. Sloterdijk schrijft over de sterke bewegingsdynamiek van mensen, verkeer, informatie, beelden en geld, en de catastrofale gevolgen hiervan. Deze mobilisatie wordt gezien als ‘vooruitgang’, maar lijkt tegelijk op een catastrofe. Sloterdijk gebruikt begrippen van Martin Heidegger, zoals Dasein, in zijn duiding van globalisering, technologie en de menselijke conditie. In het spoor van Heidegger vraagt Sloterdijk in Eurotaoïsme (1989) of het niet tijd wordt ons niet langer als ‘automobilist’ op te vatten.

In Je moet je leven veranderen (2009) schrijft Sloterdijk: “De mensheid moet op zoek naar nieuwe methoden om zichzelf te temmen.” We zijn niet meer zoals vroeger door een duidelijke afkomst tot een bepaald leven voorbestemd, en ons levenspad ligt dus niet meer vast vanaf de geboorte. We zijn los komen te staan van onze afkomst, en de uitwerking die dat heeft op de ecologie is volgens Sloterdijk onhoudbaar geworden. Zoals Nietzsche al voorzag, komt God ons niet meer redden, en dus moeten we de problemen waar we voor staan zelf oplossen. Sloterdijk denkt dat we daar ook toe in staat zijn; met behulp van technologie hoeven we ons niet langer aan de omgeving aan te passen, maar kunnen we die omgeving zich aan ons laten aanpassen. Maar daarvoor moeten we eerst onszelf opnieuw uitvinden, en geldt dus: je moet je leven veranderen!

Voor wie?

Voor wie meer zou willen leren over het leven en de werken van Peter Sloterdijk. Voor het volgen van een cursus aan de ISVW is geen voorkennis vereist.

Wat leer je?

Tijdens deze summerschool maak je kennis met de ideeën van de filosoof Peter Sloterdijk. Je leert lezen uit zijn hoofdwerken en een antwoord formuleren op zijn oproep een ander leven te gaan leiden.

Programma

Dag 1: Kritiek van de cynische rede
– Inleiding in Peter Sloterdijk. Leven en werk in vogelvlucht – van Kritiek van de cynische rede naar Die Reue des Prometheus.
– ‘Heideggers kleinzoon’ I. Bespreking Martin Heideggers Zijn en tijd. Erzijn als in de wereld zijn en medezijn, oproep tot eigenlijk erzijn versus het ‘men’.
– Bespreking Peter Sloterdijks Kritiek van de cynische rede. Kynisme versus cynisme, Diogenes van Sinope, anders leven dan ‘men’, contra Heidegger: lichamelijkheid en (levens)vreugde
– Gesprek

Dag 2: Eurotaoïsme
– ‘Heideggers kleinzoon’ II. Bespreking Martin Heidegger: Brief over het ‘humanisme’ / Gelatenheid. Contra humanisme / antropocentrisme: erzijn als hoeder van zijn, wachten als houding tot zijn als gebeuren.
– Bespreking: Peter Sloterdijks: Eurotaoïsme. Laten gebeuren/geboren worden versus (auto)mobiliteit, Lao ZI: Tao te king, wu-wei, contra Heidegger: geboortelijkheid en poièsis.
– Gesprek

Dag 3: Je moet je leven veranderen I
– Inleiding: Sloterdijks plek. In het spoor van Heraclitus, Diogenes van Sinope, Lao Zi, Aristoteles, Meister Eckhart, Friedrich Nietzsche en Martin Heidegger.
– Bespreking Peter Sloterdijks Je moet je leven veranderen. De antropotechnische wending: de mens als homo immunologicus, het leven als oefenpraktijk, acrobaten en verticale spanningen.
– Gesprek

Dag 4: Je moet je leven veranderen II
– Bespreking Peter Sloterdijks Je moet je leven veranderen
– Slapeloos in Efeze: ethiek als oriëntatie in het veld van de existentie, de ethische onderscheiding bij Heraclitus en Heidegger, ethos anthropoi daimon, denken als waken, Oosterse filosofie als oefeningen in waken.
– Gesprek

Dag 5: Je moet je leven veranderen III
– Bespreking Peter Sloterdijks Je moet je leven veranderen (III).
– Vooruitblik. De absolute imperatief: een oproep door de wereldwijde crisis / catastrofe aan ons (fakirs van de co-existentie), ‘leve het co-immunisme!’, dagelijkse oefeningen.
– Gesprek

Studiebelasting en lesmateriaal

Deze cursus bestaat uit 31 contacturen en (optioneel) enkele uren zelfstudie. Bij de cursus wordt een reader op de eerste dag ter beschikking gesteld. De teksten uit deze reader komen vooraf ook op onze Digitale Leeromgeving beschikbaar voor deelnemers aan deze cursus. Het is niet verplicht om deze teksten vooraf te hebben gelezen, maar het verdient wel aanbeveling om alvast een blik te werpen. Je zult dan meer uit de cursus kunnen halen.

Data

Maandag 18 t/m vrijdag 22 augustus 2025

Aanvang maandag om 10.30 uur, einde vrijdag om 12.30 uur met een afsluitende lunch.

Arrangementen

Arrangement 1: € 917,70 (inclusief 4 x diner met wijn, 5 x lunch en koffie/thee).

Arrangement 2: € 1145,50  (arrangement 1 + standaardkamer en ontbijt).

Arrangement 3: € 1.185,50 (arrangement 1 + pluskamer en ontbijt).

Arrangement 4: € 1.215,50 (arrangement 1 + comfortkamer en ontbijt).

Wil je korting? Schaf dan de Gold Card aan of kijk of je in aanmerking komt voor ambassadeurskorting.

Docenten

Jan Flameling

Jan Flameling studeerde filosofie in Groningen, Amsterdam, Keulen en Berkeley. Hij geeft al meer dan 25 jaar les aan de ISVW. Vanuit Filosofisch Bureau Ataraxia geeft hij cursussen, trainingen en seminars aan bedrijven en particulieren over allerhande wijsgerig-ethische onderwerpen.