Basiscursus Doorleefde filosofie | Gehele cursus

Denken en doen

Hoe te leven? Wie wil je zijn? Wat is liefde? Filosofische vragen zijn bij uitstek toepasbaar op het dagelijks leven. Tijdens deze basiscursus maak je kennis met vijftien bijzondere denkers: van Hannah Arendt tot Hipparchia, van bell hooks tot Iris Murdoch en van Patricia de Martelaere tot Susan Sontag. Allemaal filosofen die in hun werk een brug slaan tussen theorie en praktijk, tussen het denken en de wereld. Filosofie is voor hen altijd doorleefde filosofie.

Ieder weekend neem je een denker op je schouder en pas je filosofische thema’s toe op eigen vraagstukken. Daarnaast maak je kennis met verschillende vormen van praktische filosofie, zoals de socratische gespreksmethode, morele oordeelsvorming en het Filosofisch Lab. De weekenden zijn ook los te volgen.

Met Carolien van Welij, Kiki Verbeek, Simone Schouten, Tiare van Paridon, Jos Delnoij, Ariane van Heijningen.

Leerdoelen

– Kennismaking met werk en leven van vijftien à zestien bekende en minder bekende filosofen.

– Lezen van een selectie aantrekkelijke en toegankelijke filosofische teksten en met elkaar daarover in gesprek gaan.

– Toepassen van filosofische thema’s op een eigen vraagstuk.

– Kennismaking met verschillende vormen van praktische filosofie (socratisch gesprek, morele oordeelsvorming, Filosofisch Lab, Luisteren zonder oordeel)

Doelgroep

Deze basiscursus is voor mensen die voor het eerst kennismaken met filosofie, en willen proeven aan een waaier van ideeën en onderbelichte filosofen uit de geschiedenis van de filosofie. Die de filosofische thema’s willen toepassen op hun eigen leven.

Programma

Weekend 1: Twijfel toelaten

Zaterdag 25 en zondag 26 januari 2025

Carolien van Welij en Kiki Verbeek

‘Twijfel doet den denker niet vertwijfelen, neen, de twijfel is hem de grootste steun’, stelt Carry van Bruggen. Zij vergelijkt twijfel met een kompas dat je door zeeën van onzekerheid voert en je afhoudt van de klippen van ongegronde stelligheid en onbewezen beweringen. Dit weekend gaat over twijfel toelaten, over filosofie als loodgieterswerk en wat het betekent om te denken zonder tegenstellingen. Over Hannah Arendt, Mary Midgley, Sophie Oluwole en Carry van Bruggen.

Gastdocent en praktisch filosoof Kiki Verbeek laat je de methode van het Filosofisch Lab ervaren. Je onderzoekt je eigen vraag aan de hand van een beproefde filosofische verhelderingsmethode. Zo vind je antwoorden op vragen en oplossingen voor problemen.

Weekend 2: Kijken zonder oordeel

Zaterdag 22 en zondag 23 februari 2025

Carolien van Welij en Simone Schouten

Is goed leven een kwestie van goed kijken? Iris Murdoch benadrukt het belang van aandachtig en onbevooroordeeld kijken. Door aandachtig te kijken en ons te richten op de dingen en mensen buiten ons, kunnen we ons volgens Murdoch ontwikkelen tot moreel betere mensen. Dit weekend gaat over waarnemen zonder oordeel, over de fenomenologische methode en wezenlijke momenten. Over Iris Murdoch, Edith Stein en Virginia Woolf.

Met gastdocent en filosofisch practicus Simone Schouten ga je vanuit eigen ervaringen aan de slag met ‘Luisteren zonder oordeel’. Je oefent filosofische gespreksvaardigheden zoals schoon luisteren en het opschorten van je oordeel.

Weekend 3: Liefhebben en verliezen

Zaterdag 12 en zondag 13 april 2025

Carolien van Welij en Tiare van Paridon

‘Niemand verliest graag. En toch moeten we het allemaal leren.’ Met deze woorden opent Patricia de Martelaere haar essay over rouw, troost en een verlangen naar ontroostbaarheid. Dit weekend gaat over liefhebben en verliezen. Je maakt kennis met het werk van De Martelaere, bell hooks en haar ideeën over liefde als een daad van verzet en Susan Sontags onderzoek naar metaforisch taalgebruik bij ziekte.

Gastdocent en gespreksleider Tiare van Paridon laat je aan de hand van een persoonlijke ervaring kennismaken met gesprekstechnieken uit de methode van het socratisch gesprek.

Weekend 4: Een keuze maken

Zaterdag 10 en zondag 11 mei 2025

Carolien van Welij en Jos Delnoij

‘We zullen wel zien of de zogenaamd “absolute grenzen” geen onschuldige krijtstrepen blijken te zijn’, schreef Lou Andreas-Salomé. Zij wilde geen voorbeelden volgen en geen principe vertegenwoordigen, maar haar leven zelf vormgeven. Wie wil je zijn? Wat moet je doen? Dit weekend bespreken we leven en werk van Andreas-Salomé, de existentialistische filosofie van Simone de Beauvoir en de cynische filosofie van Hipparchia die een keuze verbond aan haar idealen.

Gastdocent en praktisch filosoof Jos Delnoij laat je kennismaken met de filosofische gespreksmethode ‘Morele oordeelsvorming’.

Weekend 5: Je uitspreken

Zaterdag 14 en zondag 15 juni 2025

Carolien van Welij en Ariane van Heijningen

‘In handelen en spreken laten mensen zien wie zij zijn, onthullen daadwerkelijk hun unieke persoonlijke zelf, schrijft Hannah Arendt. Handelen is het unieke menselijke vermogen je uit te spreken en iets nieuws in gang te zetten. Dit weekend staat je uitspreken centraal. We verdiepen ons in Audre Lorde die oproept de vele stiltes te doorbreken, María Zambrano die ons eraan herinnert woorden te geven aan het afwezige en Rosa Luxemburg die het belang laat zien van betrokkenheid, moed en enthousiasme bij het zich uitspreken.

Gastdocent en praktisch filosoof Ariane van Heijningen verzorgt een praktische werkvorm rondom ‘Je uitspreken’ en het expliciteren van aannames.

Werkvormen

Per weekend:

– hoorcolleges

– samen tekst lezen en bespreken

– praktische filosofie

– avond: film of documentaire samen kijken

– afsluiting: verwerkings-/ schrijfopdracht

Lesmateriaal

Reader met secundaire literatuur en fragmenten van primaire teksten.

Studiebelasting

Elk afzonderlijk weekend van deze cursus bevat 9 contacturen, wat 45 contacturen voor de gehele cursus betekent. Daarnaast neemt het lezen van eventuele lesmaterialen circa 20 uur in beslag.

Data

Zaterdag 25 en zondag 26 januari 2025

Zaterdag 22 en zondag 23 februari 2025

Zaterdag 12 en zondag 13 april 2025

Zaterdag 10 en zondag 11 mei 2025

Zaterdag 14 en zondag 15 juni 2025

Zaterdag van 10.30 uur tot zondag 12.30 uur met afsluitende lunch.

Docenten

Carolien van Welij

Carolien van Welij is filosoof en neerlandicus. Voor Filosofie Magazine interviewde zij meer dan honderd mensen over de betekenis van filosofie voor hun leven. Ze ontwikkelde het programma ‘Doorleefde filosofie’, waarin deelnemers filosofische thema’s op eigen vraagstukken toepassen.

Kiki Verbeek

Kiki Verbeek is neerlandicus, filosoof en theatermaker. Vanuit haar onderneming en weblog Glashelder Verhaal begeleidt ze ervaren coaches en consultants bij het neerzetten van hun professionele identiteit.

Simone Schouten

Simone Schouten is een ervaren communicatieadviseur en filosofisch practicus die denken en doen in haar praktijk verbindt. Als adviseur, schrijver en trainer helpt ze opdrachtgevers in de publieke sector bij betekenisvol communiceren vanuit de kern. Daarnaast verzorgt ze scholingsdagen over Socratisch begeleiden voor praktijkopleiders in de geneeskunde. Simone studeerde enkele jaren filosofie en behaalde in 1999 haar diploma aan de School voor Journalistiek in Utrecht. In 2021 rondde ze de opleiding tot filosofisch practicus af aan de ISVW.

Tiare van Paridon

Tiare van Paridon werkt sinds 2020 als trainer en gespreksbegeleider voor Het Socratisch Gesprek in Amsterdam. Daarnaast legt zij zich vanuit haar bedrijf TLvP zelfstandig toe op het geven van gesprekstrainingen en socratische workshops voor jongeren op scholen en cultuurinstellingen. Zij studeerde af aan de UvA met een master Filosofie. Eerder deed zij Antropologische Filosofie in Leiden en Internationale Literatuur aan de VU. 

Jos Delnoij

Jos Delnoij is filosoof. Ze is gespecialiseerd in morele oordeelsvorming en socratische gespreksvoering en werkt al ruim 25 jaar voor uiteenlopende overheidsinstellingen. Sinds 2019 is ze in dienst bij de douane. Ze publiceerde met collega’s meerdere bundels over filosofische gesprekstechnieken en droeg bij aan Macht en moed. Praktijkboek (2023), een bundeling van filosofische oefeningen en gesprekstechnieken, uitgegeven door de Rijksoverheid en ISVW Uitgevers.

Ariane van Heijningen

Ariane van Heijningen is praktisch filosoof en systemisch specialist. Ze begeleidt vanuit die rol zowel individuen als organisaties in hun ontwikkeling. Ze coacht bestuurders en managementteams, begeleidt complexe organisatieveranderingen en helpt stagnerende samenwerkingen vlot te trekken. Ariane combineert technieken uit de praktische filosofie en systeemkunde om klanten te helpen tot heldere inzichten en bezielde besluiten te komen. Ariane studeerde cultuurbeleid- en management en heeft zich de afgelopen 20 jaren continu bijgeschoold in het menselijk denken en doen.