Diercognitie

Denken met dieren

Er zijn weinig filosofische vragen zo oud en fascinerend als de vraag ‘Wat denkt mijn kat?’. Toch is de filosofie van diercognitie een relatief nieuwe discipline. Daarin komen vragen aan de orde als: hoe moeten we gedrag en interactie die we bij mensen taal en cultuur noemen bij andere dieren duiden? In deze cursus staat de wisselwerking tussen theorie en empirie centraal. Dus we gaan ook naar buiten om er naar dieren te kijken: in het bos en in de dierentuin. Met als ultieme vraag: zullen we andere dieren ooit kunnen begrijpen en naar ze luisteren – of zelfs met ze communiceren? Met Maarten Reesink en Leonie Cornips, en gastcolleges door Marjo van Koppen en Marjolein de Rooij.

Al sinds prehistorische tijden kijken mensen naar dieren – als jagers, als prooi en later als te domesticeren medeschepsels. En al voor de klassieke Grieken trachten we hun wezen en belevingswereld te doorgronden. Maar pas sinds de opkomst van de natuurwetenschappen doen we systematisch onderzoek naar die andere wezens. En nu realiseren we ons dat kijken en luisteren, observeren en registreren niet genoeg is: om te begrijpen wat we zien en wie zij echt zijn is reflectie nodig op wat die waarnemingen precies betekenen.

De discipline die zich met dat soort vragen bezighoudt is ‘the philosophy of animal cognition’. Hoe moeten we bijvoorbeeld de vormen van gedrag en interactie bij dieren duiden die we bij mensen taal en cultuur noemen? Wat wil het zeggen als ook zij niet alleen in het hier en nu leven maar actieve herinneringen hebben en plannen maken voor de toekomst? En wat moeten de ethische implicaties zijn als dieren over andersoortige intelligentie blijken te beschikken, of juist heel menselijk lijkende emoties?

In deze summerschool filosoferen we uitgebreid over deze kwesties. We gaan verder dan reflectie: centraal staat deze week juist de wisselwerking tussen theorie en empirie. Dus we gaan ook naar buiten, in de prachtige omgeving van de ISVW, om er naar dieren te kijken: in het bos en in de dierentuin. Ook de dieren thuis komen in discussies aan de orde. Met als ultieme vraag: gaan we anders kijken naar dieren als we ze echt proberen te begrijpen? Zullen we ze ooit echt kunnen begrijpen en naar ze kunnen ‘luisteren’ – of zelfs met ze communiceren?

Voor wie?

Iedereen die zich zou willen verdiepen in de wereld van diercognitie en graag de empirische wetenschappen met filosofie combineert. Voor het volgen van een cursus bij de ISVW is geen voorkennis vereist.

Wat leer je?

Tijdens deze summerschool leer je alles over de filosofie van diercognitie, en leer je te kijken naar dieren vanuit de wisselwerking tussen theorie en empirie.

Studiebelasting en lesmateriaal

Deze cursus bestaat uit 31 contacturen en (optioneel) enkele uren zelfstudie. Bij de cursus wordt een reader op de eerste dag ter beschikking gesteld. De teksten uit deze reader komen vooraf ook op onze Digitale Leeromgeving beschikbaar voor deelnemers aan deze cursus. Het is niet verplicht om deze teksten vooraf te hebben gelezen, maar het verdient wel aanbeveling om alvast een blik te werpen. Je zult dan meer uit de cursus kunnen halen.

Data

Maandag 28 juli t/m vrijdag 1 augustus 2025

Aanvang maandag om 10.30 uur, einde vrijdag om 12.30 uur met een afsluitende lunch.

Arrangementen

Arrangement 1: € 917,70 (inclusief 4 x diner met wijn, 5 x lunch en koffie/thee).

Arrangement 2: € 1145,50  (arrangement 1 + standaardkamer en ontbijt).

Arrangement 3: € 1.185,50 (arrangement 1 + pluskamer en ontbijt).

Arrangement 4: € 1.215,50 (arrangement 1 + comfortkamer en ontbijt).

Wil je korting? Schaf dan de Gold Card aan of kijk of je in aanmerking komt voor ambassadeurskorting.

Let op: de kosten voor het dierentuinbezoek dat onderdeel is van de summerschool kunnen ter plaatse worden voldaan.

Docenten

Maarten Reesink

Maarten Reesink is mediawetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam. Reesink is werkzaam bij de afdeling Media en Cultuur en het Instituut voor Interdisciplinaire Studies van de Universiteit van Amsterdam, waar hij sinds 2008 college geeft over mens-dierstudies (Human-Animal Studies).

Leonie Cornips

Leonie Cornips  is werkzaam als taalkundig onderzoeker bij NL-Lab/Meertens Instituut (KNAW) Amsterdam en als Bijzonder Hoogleraar Taalcultuur in Limburg aan de Universiteit Maastricht. Ze is van huis uit taalkundige, sociolinguïst en gespecialiseerd in onderzoek naar vormen van nieuw Nederlands. Haar nieuwste onderzoek richt zich op dierentaal, vooral hoe koeien met elkaar en met mensen communiceren.

Marjo van Koppen

Marjo van Koppen is hoogleraar variatielinguistiek van het Nederlands bij het departement Talen, Literatuur en Communicatie en de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur in Utrecht.

Marjolein de Rooij

Marjolein de Rooij is ondernemer, onderzoeker en oprichter van de Vakbond voor Dieren. Ze verwierf bekendheid met haar werk rondom dierenrechten. Met haar boek 'Hoeveel vakantiedagen heeft een varken?' en haar onderzoek naar kippentaal inspireert ze mensen om anders naar dieren te kijken.